Co się zaś tyczy zachłanności mnichów, mamy tu do czynienia z jawnym pomówieniem i fałszerstwem historii; większość zakonników żyła i pomarła w redukcjach, wśród Indian. Żaden z nich nie wzbogacił się, dokonywali żywota w materialnym ubóstwie; owoce wspólnej pracy „spływały na wszystkich w równym stopniu". Równie mało przekonywująca jest argumentacja historyków Kościoła lub dziejopisarzy redukcjom i jezuitom życzliwym. Utrzymują oni, że upadek Republiki Jezuickiej spowodowany był zaciekłymi atakami paulistów, których raził „piękny przykład" promieniujący z redukcji. Czy to znaczy, że gdyby nie antykomuniści, komunizm ten istniałby i kwitł?

Nie, raju na ziemi nie da się stworzyć. Dowodzą tego zapiski samych mnichów, których marazm Indian, ich zanik przedsiębiorczości niepokoił już na co najmniej pół wieku przed upadkiem Republiki Guarani. Tak krytycy, jak i orędownicy redukcji w obronie „najpiękniejszego, najsłuszniejszego ustroju świata" ignorują — niestety — nie tylko fakty, ale i elementarne prawa psychologii i ekonomii.

9.

Bezpośrednią przyczyną upadku Republiki Jezuickiej była „Cedula Grande" z 1743 roku, edykt potępiający publicznie nielojalność zakonników Towarzystwa Jezusowego wobec Korony Hiszpańskiej, w wyniku którego - niewiele lat później — jezuitów z Hiszpanii wypędzono. Z chwilowej słabości skorzystali wrogowie mnichów; Hiszpanie, pauliści i nowopowstała warstwa Kreoli. Nasiliły się ataki militarne na redukcje, porwania i mordy Indian. Do tych ostatnich dotarła antyjezuicka propaganda, a że panował akurat kryzys, padła ona na podatny grunt, tym bardziej, że po prawie półtorawieczu „wspólnoty" mnisi nie byli już traktowani z takim uwielbieniem, jak niegdyś. Lata 50. osiemnastego stulecia to regularna wojna pomiędzy paulistami i Indianami. Krew lała się obficie. Jezuici robili wszystko, by ochronić ten „Boski twór", jak w końcu XVIII stulecia nazywano redukcje. Nie pomogły poselstwa zakonu do Sao Paulo, Asuncion, nad La Platę. Sytuacja stała się krytyczna w 1767 roku, gdy król Hiszpanii podpisał dekret o wydaleniu jezuitów z terenów Korony Hiszpańskiej, a więc z Ameryki Południowej również. Dano misjonarzom rok „na spakowanie się i kategoryczne opuszczenie" terenów Republiki. Część zakonników, ci którzy się nie zastosowali, została wymordowano, wielu uwięziono, innych deportowano do Europy. Ale i tam witały ich wrogie nastroje; statków wypełnionych mnichami nie wpuszczano do portów Italii, Francji, a nawet Grecji. Ciosem nokautującym było oświadczenie papieża, Klemensa XIV, który — rzekomo za namową środowisk zbliżonych do dynastii Burbonów — zawiesił działalność jezuitów w ogóle.

W połowie 1768 roku państwo jezuickie, Republika Guarani, przestało istnieć. Zakończył się, trwający 158 lat niezwykły epizod w dziejach ludzkości. Epizod, który jest z jednej strony dowodem boskości natury człowieka, z drugiej ukazuje jego marność — czy tego chcemy czy nie chcemy.

Podobna tematyka na: History of the Jesuit Missions in Paraguay

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Kandyd w Republice Jezuickiej w Paragwaju Tortury i ich rola w postępowaniu dowodowym o czary

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (2)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word