|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Nauka » Biologia » Antropologia » Nauki o zachowaniu i mózgu » Psychologia i życie
Preferowane style myślenia – metaprogramy [4] Autor tekstu: Jerzy Kolarzowski
Odmienna
konfiguracja scenariuszy zorientowanych na konieczność będzie wskazywać na
wewnętrzne źródło autorytetu, posiadane zasady, nawyki, sumienie. Wówczas
scenariusze konieczności będą się łączyć ze scenariuszami „ja" i ze
scenariuszami wewnętrznego źródła autorytetu oraz ze scenariuszami
nastawionymi na różnice. Własne „ja", skoro ma się przeciwstawić
drugiej osobie, musi zwracać uwagę na różnice pomiędzy sobą a otoczeniem. Taka osoba będzie trudnym partnerem w negocjacjach.
SCENARIUSZE
MOŻLIWOŚCILudzie,
których umysł używa motywacji, dostrzegając możliwości, tłumaczą własne
działania takimi cechami, jak: zainteresowanie, pragnienie, oczekiwanie, chęć
posiadania. Chcą się nauczyć, doznać, przeżyć, poszerzyć wachlarz możliwości,
interesuje ich nie to, co jest, ale to, co może być. Są ciekawi, interesuje
ich nieznane. Napawają ich radością ewentualne możliwości, niekoniecznie
dokładnie postrzegane. Szukają nowych opcji, wyzwań świata zewnętrznego,
są zainteresowani własnym bądź grupowym potencjałem. Są dobrzy w rozwijaniu nowych procedur i alternatyw, często sprawiają wrażenie, jakby
coś wewnątrz zmuszało ich do szukania usprawnień i nowych rozwiązań,
nawet jeżeli wszystko funkcjonuje poprawnie.
Osoby
preferujące myślenie o możliwościach często używają słów: chcę,
wybieram, mam nadzieję, życzę sobie, mogę, potrafię, jest możliwe. Używają
słów w zwrotach zorientowanych na działanie: robić, pomagać, przedsięwziąć,
poszukiwać. Gdy mówią o możliwościach i opcjach, mają tendencję do
wyolbrzymiania i poszerzania.
SUGESTIE
KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH MOŻLIWOŚCI
Mówiąc
do tak komunikujących się, podkreślaj rozmaite możliwości i opcje, nie
ograniczaj. Należy ich informować, że nasze działania zwiększają ich możliwości i opcje. Nie trzymaj się sztywno ustalonej rutyny, nie zamęczaj ich szczegółami,
nakreśl od razu wizję. Należy pamiętać, że osoby takie mają trudność z trzymaniem się ustalonej procedury, wypełnieniem zobowiązania czy pracy
do końca. Kluczowe słowa: możliwości, wybory, alternatywy, całościowy
obraz, inne sposoby.
UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH MOŻLIWOŚCI
Możliwości
interesują osoby pragnące do czegoś dążyć. Są to często osoby
koncentrujące się na „ja" (scenariusze „ja" w metaprogramie Ja -
Inni). Osoby, które postrzegają swoją misję życiową poprzez możliwości,
często manipulują przy wybieraniu scenariuszy wewnętrznych i zewnętrznych z metaprogramu Wewnętrzne — Zewnętrzne.
METAPROGRAM
VI: SZCZEGÓŁOWE — GLOBALNE
Ten
metaprogram odnosi się do kategorii informujących o tym, jak ludzie odbierają i asymilują informacje oraz w jaki sposób podtrzymują swoją uwagę podczas
prezentowania im informacji. Zależy on w znacznym stopniu od kompetencji mówiącego i słuchacza oraz od ich wzajemnych relacji emocjonalnych (zaufanie).
SCENARIUSZE
SZCZEGÓŁOWOŚCI
Ludzie o takich preferencjach dzielą informacje na drobne,
szczegółowe elementy. Mają tendencję do postrzegania spraw w kategoriach
części składowych. Rozkładają przedsięwzięcie na mniejsze, bardziej
zdefiniowane kroki. Koncentrują się na detalach. Chcą otrzymać pojedyncze,
szczegółowe informacje, zanim podejmą decyzję. Czasami sprawiają wrażenie
osób przeszkadzających, stawiających opór, ponieważ tracą z pola
widzenia globalny cel, wikłają się w szczegółach. Potrzebują szczegółowych
sekwencji zadania, informacji, gdzie i kiedy zacząć, jaki jest następny
krok, w jaki sposób każdy krok zbliża ich do osiągnięcia celu. Takie
osoby przedstawią wszystkie szczegóły, nieraz zejdą na najniższy z możliwych
poziomów w trakcie przekazywania informacji. Mówią o krokach i etapach. Jeżeli
rozproszą uwagę lub przerwie im się ich wywód, często muszą wracać do
początku. Są to osoby obciążające pamięć. Gdy wiedzą jak działają
części, wówczas dopiero zaczynają zastanawiać się nad całością
sprawy. Potrzebują konkretnych przykładów, wyliczeń.
SUGESTIE
KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH SZCZEGÓŁOWOŚCI
Mówiąc
do takich osób, koniecznie trzeba podzielić informacje na mniejsze elementy,
położyć nacisk na szczegóły. Pamiętaj, że muszą dużo fragmentów
zapamiętać, dlatego pomóż im organizując informację w sekwencje, wyróżniki.
Niejasność, za dużo ogólnych stwierdzeń, brak podziału na etapy czy
sekwencje, ludzi takich dezorientuje. Nie można od nich oczekiwać
automatycznego spostrzegania całości, trudno im objąć to, co globalne.
Kluczowe
słowa i zwroty używane wobec tych osób: dokładnie, konkretnie,
liczebniki porządkowe, wyliczanie kroków, następnie, potem, przedtem (z
podkreśleniem), plan, rozkład, struktura.
UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH SZCZEGÓŁOWOŚCI
Drobiazgowość,
zwracanie uwagi na szczegóły — to cecha osób interesujących się innymi
(scenariusze „inni" w metaprogramie Ja — Inni). Takie osoby częściej
coś muszą, niż mogą (scenariusze konieczności w metaprogramie Konieczność — Możliwość), częściej osoby czegoś unikające niż do czegoś dążące
(scenariusze unikania w metaprogramie Unikanie — Dążenie). Zwracanie uwagi
na szczegóły jest symptomem, który często służy do maskowania
prawdziwych intencji, lęku, niechęci do wzięcia odpowiedzialności lub
pragnienia bycia kierowanym (scenariusze reaktywności w metaprogramie
Proaktywne — reaktywne).
SCENARIUSZE
OGÓLNOŚCI, GLOBALNOŚCI
Osoby
używające tych scenariuszy mają tendencję do mówienia o ogółach.
Przekonują ich z reguły ogólne idee i koncepcje. Koncentrują się na ogólnym
kierunku projektu bądź zadania. Mają tendencję do reagowania najpierw na
całościową wizję. Chcą widzieć najpierw duży obraz, ogólną ideę, a dopiero następnie myślą o konkretach i szczegółach; jeżeli są
podekscytowane, mogą o nich nie pamiętać. Potrzebują całościowej, nim ułożą
fragmenty i umiejscowią części, pozycje, etapy. Tych ostatnich nie
postrzegają dokładnie i mylą się w nich. Dążą do podsumowywania zadań i zdarzeń. Zastanawiają się nad zadaniami w sensie ogólnym. Używają
abstrakcyjnych przykładów, czasem nieczytelnych dla innych. Mają problemy z postrzeganiem procedur, a także w ich przestrzeganiu. Często pracują dobrze
tylko wówczas, gdy szczegółowe kwestie powierzą innym. Ludzie tacy
prezentują obraz w całości, bez szczegółów bądź z małą ich liczbą.
Opisują sytuację nie mówiąc o kolejności. Etapów postępowania muszą się
długo uczyć, często o kolejności zapominają. Zwykle, gdy otrzymają za dużo
szczegółów, zapytują, co to znaczy, ku czemu zmierzasz, mogą się
zniecierpliwić. Jeżeli chcą być grzeczni, będą prosić, żebyś mówił
dalej (ponieważ nie usłyszeli o całości).
SUGESTIE
KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH OGÓLNOŚCI, GLOBALNOŚCI
Zaprezentuj
im ogólny zarys, najpierw ideę, obraz całości, nie gmatwaj. Powstrzymaj się
od przytaczania zbyt wielu szczegółów (osoby takie łatwo się nudzą).
Koncentruj się na podstawowych, ogólnie zarysowanych kwestiach.
Mówiąc
do takich osób trzeba pamiętać o tym, że często są skłonne czytać między
wierszami, podejrzewając nas o coś, wypełniają obraz własnymi detalami,
które nie zostały uzgodnione. Mają tendencję do nie uzgadniania kroków i robienia czegoś inaczej, niż oczekujemy. Przejawiają nonszalancki stosunek
do procedur, a także rytuałów.
W
odniesieniu do takich osób używaj słów: ogólnie, generalnie, w zasadzie, typowo, ogląd, ramy, zarys, idee, koncepcje, generalna analiza,
otwarte, elastyczne, holistyczne, spontanicznie.
UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH OGÓLNOŚCI, GLOBALNOŚCI
Na
zagadnienia ogólne znacznie częściej zwracają uwagę osoby, ku czemuś dążące
(scenariusze dążenia w metaprogramie Dążenie — Unikanie), preferujące
bardziej możliwości niż konieczności (scenariusze możliwości w metaprogramie Możliwość — Konieczność) i częściej skoncentrowane na
„ja", niż na innych (scenariusze „ja" w metaprogram Ja -Inni). Dużym
problemem pozostają powiązania scenariuszy globalnych ze źródłem
autorytetu (czy jest zewnętrzne, czy wewnętrzne). Nie da się tego wykryć
bez zadania kilku konkretnych pytań, na które zresztą będzie trudno usłyszeć
zadawalającą odpowiedź.
METAPROGRAM
VII: PROAKTYWNE — REAKTYWNE
Ten
metaprogram jest trudny do rozpoznania i podlega częstym zmianom. Osoby
inteligentne, o znacznej samowiedzy, mają możliwość używać obydwu
scenariuszy. Dużo zależy od otoczenia, celów, zamierzeń, kondycji
psychofizycznej itp. Metaprogram Proaktywne — Reaktywne przekłada się na
obieraną postawę w stosunku do otoczenia, nie zaś na szczegółowe formy użycia
języka. Stąd też w tym metaprogramie sugestie dotyczące sposobu
komunikowania się wymagają koniecznego odwołania się do innych scenariuszy i włączenia ich do dokonywanej analizy psychiki partnera.
SCENARIUSZE
PROAKTYWNOŚCI
Osoby
proaktywne mówią najczęściej o robieniu czegoś, używają czasowników i zwrotów zorientowanych na akcje. Same inicjują działania. Dużo mówią o projektowaniu, zmienianiu, kształtowaniu otoczenia. Mówią tak z pozycji
podmiotu połączonego z czasownikiem opisującym ich aktywność. W ich
przekonaniu ich własne działania mają duży wpływ na rezultat. Jeżeli go
nie osiągają, łatwo podlegają frustracji.
Osoby
proaktywne używają słów takich, jak: wybieram, decyduję, tworzę, mogę,
przyjrzyjmy się innym możliwościom, wpływam na bieg zdarzeń, kontroluję
(swoje uczucia).
SUGESTIE
KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH JEDNOSTEK PROAKTYWNYCH
Osoby
takie bardzo niechętnie poddają się sugestiom i mają silne wyczulenie na
wszelką manipulację. Są w stanie osiągnąć bardzo dużo i ponosić wiele
ofiar pod warunkiem, żeby im nie rozkazywać, a jedynie umiejętnie stymulować
ich ambicję. Nie można sformułować konkretnych dyrektyw językowych tylko i wyłącznie kierując się konstatacją, że mamy do czynienia z jednostką
proaktywną. Trzeba się w tym celu odwołać do interferencji scenariuszy
jednostek proaktywnych z innymi „wiązkami" scenariuszowymi.
UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH JEDNOSTEK PROAKTYWNYCH
Osoby
proaktywne siłą rzeczy stymulują scenariusze nastawione na dążenie i osiąganie
możliwości (patrz scenariusze dążenia i możliwości w metaprogramie Dążenie — Unikanie oraz metaprogramie Możliwość — Konieczność). Podobnie jak u osób zorientowanych na „ja" wybitnie u nich wzrasta możliwość
ponoszenia ryzyka (metaprogram Dążenie — Unikanie). Ludzie ci są gotowi
ponosić znaczne ryzyko, lecz gdy stają się odpowiedzialni za innych, bywają
nadmiernie ostrożni (metaprogram Dążenie — Unikanie). Osoby proaktywne
mają najczęściej źródło autorytetu usytuowane na zewnątrz, co czasem im
przeszkadza, ponieważ muszą pytać innych o wyniki swojej pracy (scenariusze
zewnętrzne). Proaktywni angażują się dla dużego, jasno zarysowanego celu
(scenariusze ogólności) natomiast w czasie jego realizacji często tracą go z oczu i trzeba im o tym wymarzonym, odległym celu przypominać.
1 2 3 4 5 6 Dalej..
« Psychologia i życie (Publikacja: 04-02-2006 )
Jerzy KolarzowskiDoktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Historyczno-Prawnym Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Prawa i Administracji). Współzałożyciel i rzecznik prasowy PPS (1987 - luty 1988), zwolniony z pracy w IPiP PAN (styczeń 1987), współredagował Biuletyn Informacyjny Ruchu Wolność i Pokój (1986–1987), sygnatariusz platformy Wolność i Pokój (1985), przekazywał i organizował przesyłanie m.in. do Poznania, Krakowa, Gdańska, Lublina i Puław wielu wydawnictw podziemnych. Posiada certyfikat „pokrzywdzonego” wystawiony przez IPN w 2003 r. Master of Art of NLP. Pisze rozprawę habilitacyjną "U podstaw europejskiej filozofii praw człowieka. Narodziny jednostki w sferze publicznej i prywatnej w pismach Braci Polskich". Zainteresowania: historia instytucji życia publicznego i prywatnego, myśl etyczna i religijna Europy (zwłaszcza okresu reformacji). Bada nieoficjalne nurty i idee inspirujące kulturę europejską. Hobby: muzyka poważna, fotografia krajobrazowa. Autor książki Filozofowie i mistycy Liczba tekstów na portalu: 51 Pokaż inne teksty autora Najnowszy tekst autora: Polski i brytyjski samorząd terytorialny - zasadnicze różnice | Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 4588 |
|