|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Nauka » Biologia » Antropologia » Nauki o zachowaniu i mózgu » Psychologia i życie
Preferowane style myślenia – metaprogramy [5] Autor tekstu: Jerzy Kolarzowski
SCENARIUSZE
REAKTYWNOŚCI
Osoby
działające wedle tych scenariuszy mówią dużo o oczekiwaniach, podejmując
decyzje zastanawiają się długo, komunikują o swoim myśleniu,
zastanawianiu się, wątpliwościach. Ich działania kształtuje otoczenie
zewnętrzne. Ludzie ci czekają, aż coś/ktoś sprawi, że podejmą aktywność.
Osoby reaktywne skupiają się na analizie, przemyśliwaniu spraw. Nie decydują,
nie podejmują akcji. Często zdarza się, że podjęcie samodzielnie decyzji
traktują jak torturę. Używają zdań w trybie biernym. Nie lubią używać
prosto sformułowanych, dyrektywnych poleceń. Wypowiadają się w sposób
niejasny. Mają trudności z określeniem, nazwaniem stanów i myśli.
Czasowniki zamieniają na zwroty znominalizowane (rzeczowniki odczasownikowe).
Zamiast mówić o sobie, zastępują wskazanie podmiotu jakimś ogólnikiem
np. określeniem „człowiek". Tego rodzaju wzorce językowe sugerują
bezradność, brak wpływu na otaczający świat, niemożność kształtowania
doświadczeń. Osoby takie sprawiają wrażenie, że są kontrolowane przez
otoczenie bądź przez to, co sobie wyimaginowały. W kontaktach z innymi nie
potrafią radzić sobie z emocjami. Sprawiają wrażenie, jakby cierpiały na
brak osobistego potencjału.
Osoby
reaktywne używają słów: nie mogę, nie jestem w stanie, nic nie mogę
na to poradzić, on mną rządzi, on mnie złości, wyprowadza z równowagi,
gdyby tylko, nie mam czasu, pieniędzy, zdolności itd.
SUGESTIE
KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH JEDNOSTEK REAKTYWNYCH
W
rozmowach z osobami reaktywnymi trzeba być w pewnym stopniu diagnostą.
Rozmawiając z osobą reprezentującą te scenariusze, należy uzyskać dobry kontakt.
Dobrze jest działać stopniowo, etapami, prowadzić osobę reaktywną od
etapu do etapu problemu, niczym dziecko, które uczymy chodzić po schodach.
UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH JEDNOSTEK REAKTYWNYCH
W
stosunkach z osobami reaktywnymi ważne jest rozpoznanie pozostałych
scenariuszy, zwłaszcza tych silnie nacechowanych zafiksowanym oporem.
Scenariusze postępowania osób reaktywnych stymulowane są uwagą kierowaną
na zewnątrz, na unikanie i raczej na różnice, niż na podobieństwa
(scenariusze zewnętrzne, unikania, różnicy). Osoba reaktywna nie ma silnego
poczucia tożsamości, źle się czuje, kiedy musi wytyczać granicę pomiędzy
swoim „ja" a innymi. Stąd też osoba taka nie ma jasno zdefiniowanego
metaprogramu Ja — Inni.
Zaobserwowano,
że długotrwałe cierpienie, izolacja, choroba, obcowanie z nieszczęściem
kogoś bliskiego uczyni nawet z bardzo dynamicznej osoby postać reagującą
według scenariusza reaktywności.
METAPROGRAM
VIII: W CZASIE — PRZEZ CZAS
Metaprogram
ten obejmuje stosunek do czasu. Ukazuje sposoby organizowania i umiejętność
rozumienia własnego czasu i ewentualnie rozumienia czasu przez inne osoby. Uświadamia
postrzeganie upływu czasu, czy też postrzeganie czasu, który przeznaczyliśmy
na wykonanie określonego zadania, osiągnięcie zamierzonego celu.
Scenariusze temporalne różnią się od poprzednich tym, że możemy je
odszyfrować tylko w ćwiczeniach odwołujących się do wyobraźni lub
poprzez obserwację zachowania drugiej osoby. Nie ma tu możliwości posiłkowania
się rozpoznawczymi wzorcami językowymi.
OPIS
OSÓB UŻYWAJĄCYCH SCENARIUSZY W CZASIE:
-
Przechowują
czas w linii przód (teraz, przyszłość) — tył (przeszłość).
-
Mają
tendencję do widzenia zdarzeń jako zbioru niezwiązanych ze sobą epizodów.
-
Szukając
dostępu do wspomnień, cofają się do jednego wspomnienia i asocjują się z nim, po prostu tam są. Wspomnienia są raczej odczuwane emocjonalnie całym
sobą.
-
Są
często mniej świadome czasu trwania, upływu czasu i łatwo dają się złapać w „teraz". Może im być trudno zakończyć spotkanie.
-
Mają
tendencję do szybkiego podejmowania decyzji.
-
Mają
tendencję do spóźniania się, ponieważ łatwo wikłają się w to, co
się dzieje w danej chwili i tracą poczucie czasu.
-
Mają
tendencję do traktowania pracy i zabawy w podobny sposób.
-
Mają
tendencję do większego zainteresowania początkową fazą projektu, niż
dalszą jego realizacją.
-
Mogą
odczuwać potrzebę szybkiego zamknięcia sprawy w czasie, ale z upływem
czasu ta potrzeba maleje.
OPIS
OSÓB UŻYWAJĄCYCH SCENARIUSZY PRZEZ CZAS:
-
Przechowują
czas z lewa (przeszłość) na prawo (przyszłość).
-
Mają
tendencję do postrzegania zdarzeń jako serii powiązanych ze sobą
epizodów. Czas jest linearny, ciągły i nieprzerwany. Są świadome
trwania czasu.
-
Mają
tendencję do układania kilku doświadczeń w jedną postać — Gestalt
(konstruują jedno wspomnienie, reprezentujące wszystkie wspomnienia tego
typu), w wyniku czego mogą mieć trudność z przywołaniem lub pamiętaniem
konkretnej sytuacji. Same odnoszą się do wspomnień, jak aktorzy na
planie filmowym, jednocześnie mając emocjonalne poczucie bycia na zewnątrz.
-
Mają
tendencję do przechodzenia przez długi, pracochłonny proces przy
podejmowaniu decyzji.
-
Są
punktualne.
-
Postrzegają
czas pracy jako wyraźnie różny od czasu zabawy.
- W podjęte problemy angażują się powoli i dopiero zaawansowany etap
interesuje je naprawdę.
-
Charakteryzuje
je wysoka potrzeba zamknięcia sprawy, zakończenia zadań „przez
czas".
UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH DLA CAŁEGO METAPROGRAMU W CZASIE — PRZEZ
CZAS
Trzeba
podkreślić, że metaprogramy VII: Proaktywność — Reaktywność i VIII: W czasie — Przez czas są w praktyce życiowej najczęściej modyfikowane
przez naszą wolę. Ta sytuacja może wywoływać większą lub mniejszą
podatność na zmiany sterowane z zewnątrz. Możemy spotkać osoby, które będą
traktować sugestie zmian jako narzucane, bądź takie, które będą ich od
nas oczekiwać. U wielu osób może pojawić się większy opór i podejrzliwość,
jeżeli będą — słusznie lub nie — domniemywać, że nasze sugestie dotyczące
podejmowanych przez nie działań lub ich zaprzestania oraz sugestie, dotyczące
dyscypliny czasowej, wypływają z naszej interesowności.
BADANIA
METAPROGRAMÓW I WCHODZĄCYCH W ICH SKŁAD SCENARIUSZY
Koncepcja
metaprogramów zagospodarowuje, dotychczas niezajęty, obszar rozważań o materii używanych języków, rozciągający się pomiędzy gramatyką
generatywną N. Chomsky’ego, a badaniami nad kulturowymi determinantami
mowy. Początkowo sądzono, ze omawiana koncepcja może mieć zastosowanie wyłącznie
do języka angielskiego, a krytycy zawężali nawet jej znaczenie do środowisk
menażerskich w Kalifornii. Tymczasem koncepcja ta daje się z pewnymi
modyfikacjami zastosować do większości języków indoeuropejskich.
Modyfikacje obejmują: wyrazistość językową metaprogramów, ich wewnętrzną
przeciwstawność, wzajemną interferencję scenariuszy oraz zwroty ilustrujące
dane scenariusze i odpowiadające im sugestie komunikacyjne.
Scenariusze
możemy badać poprzez introspekcję psychologiczną i dokładny zapis
prowadzonej rozmowy. Możemy w transie hipnotycznym dojść do ujawnienia
wydarzeń, które zadecydowały o przyjęciu określonej postawy życiowej i nie do końca świadomym kierowaniu się określoną konfiguracją
scenariuszy. Możemy także nagrywać na magnetofon wypowiedzi osób (np. często
występujących publicznie) a następnie, niczym laborant nad preparatem
osocza krwi, pochylić się nad tokiem ich wypowiedzi licząc częstotliwość
występowania określonych słów czy zwrotów. Na podstawie tej częstotliwości
można w znacznym przybliżeniu określić scenariusze, które kierują myśleniem i postępowaniem analizowanych osób.
1 2 3 4 5 6 Dalej..
« Psychologia i życie (Publikacja: 04-02-2006 )
Jerzy KolarzowskiDoktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Historyczno-Prawnym Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Prawa i Administracji). Współzałożyciel i rzecznik prasowy PPS (1987 - luty 1988), zwolniony z pracy w IPiP PAN (styczeń 1987), współredagował Biuletyn Informacyjny Ruchu Wolność i Pokój (1986–1987), sygnatariusz platformy Wolność i Pokój (1985), przekazywał i organizował przesyłanie m.in. do Poznania, Krakowa, Gdańska, Lublina i Puław wielu wydawnictw podziemnych. Posiada certyfikat „pokrzywdzonego” wystawiony przez IPN w 2003 r. Master of Art of NLP. Pisze rozprawę habilitacyjną "U podstaw europejskiej filozofii praw człowieka. Narodziny jednostki w sferze publicznej i prywatnej w pismach Braci Polskich". Zainteresowania: historia instytucji życia publicznego i prywatnego, myśl etyczna i religijna Europy (zwłaszcza okresu reformacji). Bada nieoficjalne nurty i idee inspirujące kulturę europejską. Hobby: muzyka poważna, fotografia krajobrazowa. Autor książki Filozofowie i mistycy Liczba tekstów na portalu: 51 Pokaż inne teksty autora Najnowszy tekst autora: Polski i brytyjski samorząd terytorialny - zasadnicze różnice | Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 4588 |
|