(Father, let thy Holy Spirit come upon us,
Hallowed be thy name.
Thy kingdom come.
Thy will be done,
as in heaven, so on earth.. itd)

W zasadzie trudno orzec na ile ta rekonstrukcja jest wiarygodna, gdyż tekst ewangelii, jak to zwykle bywało z niekanonicznymi ewangeliami synoptycznymi ^{[ 15 ]}, uległ całkowitemu „unieszkodliwieniu" przez zastępy bogobojnych wyznawców. Jedyne fragmenty jakimi obecnie dysponuje nauka pochodzą z pism polemicznych: "Przeciwko Marcjonowi, księga IV" (Adversus Marcionem) Tertuliana, oraz Panarion r. 42 „Przeciwko wyznawcom Marcjona" Epifaniusza.

Wersy „niech się stanie wola twoja…" wynikać mogą z wpływu mateusza — albo na Epifaniusza, albo też na osoby tłumaczące — tekst angielski Ewangelii Pana jest w wielu miejscach skażony i niedokładny, w dodatku pochodzi z XIX wieku.

Pierwsza rzecz: w dostępnej rekonstrukcji nie ma słów: „i oczyści nas" sugerowanej przez pana B. Motyla, być może wynika to z odmiennego przekładu. Druga: Wezwanie ducha nie zastępuje wzmianki o królestwie, lecz ją znacznie poprzedza.

Zadajmy sobie teraz pytanie: czy wzmianka o Duchu jest wiarygodna? Jeśli tak, to od razu ciśnie się na usta pytanie: dlaczego ją usunięto? Dlaczego nikt nic o niej nie wie? Czy możliwe jest usunięcie fragmentu najważniejszej modlitwy chrześcijan, od iluś tam lat zakorzenionej w ich świadomości? Pytanie: od ilu lat, kiedy dokładnie powstała ew. Łukasza i Mateusza, czy tekst dostępny Marcjonowi był tekstem stosunkowo świeżym, czy też przez niego zmienionym — tutaj pytanie: po co z kolei Marcjon miałby dodawać wzmiankę o duchu świętym. Wezwanie to o wiele bardziej pasuje do stylu Łukasza, w którego Dziejach zsyłanie ducha na wyznawców zajmuje pierwszoplanową pozycję. Chyba, że uznamy, że Marcjon i Łukasz to jedna i ta sama osoba.

Dalszy problem: czy w II w. modlitwa pańska w istocie była „najważniejszą" i „zakorzenioną"? Można w to wątpić...

Jedyny sensowny argument przemawiający na korzyść wzmianki o duchu i jej późniejszym usunięciu jest taki: wymazano ją, gdyż nie występowała w wersji Mateusza (ulubionej ewangelii Rzymian ze względu na szereg opowieści o Piotrze). Z tego samego względu rozszerzano wersję łukaszową o partie z Mateusza, po to, by uzyskać tekst jednolity.

Mimo wszystko powinien pozostać po niej jakiś ślad, nie wszystkie rękopisy da się sfałszować ^{[ 16 ]}, być może nikt nie zadał sobie trudu by rzecz całą sprawdzić i rzetelnie przebadać.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden fragment, który świadczyć może o łukaszowym pochodzeniu prośby o zesłanie Ducha.

Jak już wcześniej wspomniano, tuż po modlitwie pańskiej znajdujemy u Łukasza fragment q dotyczący prośby w modlitwie. W ostatniej linijce w wersji Mateusza czytamy:
...o ileż więcej Ojciec wasz w niebiosach da dobre rzeczy proszącym go. Jednak u Łukasza znajdujemy ten wers w wersji przekształconej:
… o ileż bardziej Ojciec niebieski da Ducha Świętego proszącym go.

Jeśli uznamy, że wersy te stanowią komentarz do modlitwy pańskiej (na co wskazywała by ich pozycja), nawiązujący do określonych motywów z tej modlitwy, to w takim razie Prośba o ducha wydaje się być częścią integralną modlitwy w wersji łukaszowej, jednocześnie druga z próśb — o chleb wydaje się być wtórnym dodatkiem. W komentarzu chleb,obok ryby, użyty zostaje jako przykład wysłuchiwania próśb przez Ojca, dodajmy: jedynie w wersji mateuszowej, łukasz nic nie wie o chlebie pisząc o rybie i jajku — prośbą nadrzędną pozostaje jednakże wezwanie ducha. Stąd mój wniosek: prośba o chleb jest wytworem stricte mateuszowym, związanym z quellowskim kuszeniem na pustyni (zamiana kamienia w chleb). Wstawienie do jednej modlitwy prośby o ducha obok prośby o chleb zwyczajny cokolwiek nie pasuje.

Można jeszcze postawić jedną hipotezę: być może w pewnym momencie dziejów „ducha" (pneuma) źle odczytano jako „imię" (onoma) — lub na odwrót...

Wniosek, do którego się skłaniam, jest następujący: wersja łukaszowa zawierała typową dla niego prośbę o ducha, Mateusz pisał z kolei o chlebie, dodając do całości część pochwalną (o semickim zabarwieniu), której fragmenty, w większym lub mniejszym stopniu dosłownie przepisano do ew. łukaszowej.

W obu wersjach modlitwy pańskiej spotykamy się z oczekiwaniem na nadejście królestwa bożego. Przyjdź królestwo twoje... Królestwo, w którym apostołowie zasiądą na dwunastu tronach, sądząc dwanaście plemion Izraela ^{[ 17 ]}. Pytanie: kogo będzie sądził Juda Iskariota?

Jednak królestwo boże nie nadchodziło, Chrystus nie wracał, jak obiecali jego wysłannicy. Stąd pytania — kiedy wreszcie nadejdzie? — i nowa, jakże potrzebna interpretacja, którą znajdujemy u Łukasza:

17.20-21 ...Oto bowiem Królestwo Boże jest wewnątrz was!

Mamy zatem w ewangeliach dwa królestwa… Jedno jest królestwem ziemskim, odnowioną ziemią, nad którą zapanuje Mesjasz sądząc żywych i niezbyt żywych. Drugie, obecne w przypowieściach, jest stanem bardziej ducha niż materii, choć można się co do tego spierać. Stanem, wobec którego trudno oczekiwać, by „przyszedł", jak to czyni miliard ludzi wypowiadając swoistą mantrę, z której nie wiele rozumie. Liczy się sam fakt mówienia. Nie sposób sobie odmówić pacierza.

Niech się stanie wola twoja… powiada mesjasz cierpiąc w Getsemani. Czy jeden bóg może posiadać dwie odrębne wole i dalej pozostawać jedną, a raczej dwiema osobami zamkniętymi w jednym bycie? Z medycznego punktu widzenia stan taki można określić schizofrenią.

Chrystus chrześcijański ^{[ 18 ]} mimo wszystko nie jest bogiem bogu równorzędnym. Stawiany jest na półkę razem z innymi bytami anielskimi, które, tak jak i on, nie znają dnia końca świata ^{[ 19 ]}. Jest bytem sub-boskim ^{[ 20 ]} , pośredniczącym, którego wola jest zależna od woli Ojca ^{[ 21 ]}.

Niech się stanie wola twoja… powiada mesjasz cierpiąc w Getsemani. Powiada, ale tylko w mniemaniu Mateusza. Wg Marka słowa te brzmiały: Wszakże nie co ja chcę, ale co ty.

W wersji Łukasza: Wszakże nie wola moja, lecz twoja niech będzie.

Do mateuszowego pacierza załapała się wersja mateuszowa: gen#th#t# to thel#ma sou. Zwrot typowo semicki, wielokrotnie u mateusza spotykany: niech ci się stanie jak uwierzyłeś ^{[ 22 ]}.

U Łukasza znajdujemy go tylko raz, w pisanej przez innego autora części proto-ewangelicznej (narodzinowej). Mariam rzecze w niej do anioła: niech mi się stanie wg słowa twego.

Nie ulega dla mnie wątpliwości, że modlitwa pańska ma niewiele wspólnego z niejakim nazorejczykiem Jezusem. Powstała w kilkadziesiąt lat po jego domniemanej śmierci, jako efekt prac redaktorskich na gotowym tekście jednej z krążących ewangelii, a więc gdzieś pod koniec I wieku. Nie piszę tu „kilkadziesiąt lat po założeniu chrześcijaństwa" gdyż tak na dobrą sprawę nie wiadomo kiedy, gdzie i przez kogo religia ta została powołana na świat, jakie były jej korzenie; czy nie mamy, być może, do czynienia z ewolucją, jaka dokonywała się w sekciarskim tyglu nad Morzem Martwym. Chrześcijanie I wieku mogli mieć tyle wspólnego z chrześcijanami wieku II i III, co ze współczesnymi katolikami, a więc niewiele.

Modlitwa pańska ma charakter semicki, co wynika z korzystania z hebrajskich źródeł pisanych nie związanych z Jezusem, a raczej z osobami autorów quelle/ ew. mateusza (ten sam styl wypowiedzi).

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Ojcostwo Józefa Święta rodzina

Zobacz komentarze (4)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Krzysztof Sykta Zajmuje się głównie biblistyką i religioznawstwem. Prowadzi stronę synopsa.pl. Skończył ekonomię, jest dyrektorem w izbie gospodarczej i redaktorem w Magazynie Przedsiębiorczości i Integracji Lokalnej IMPULS. Był redaktorem naczelnym ezinu Playback.pl  Strona www autora  Liczba tekstów na portalu: 102  Pokaż inne teksty autora  Najnowszy tekst autora: Niezmienność Pisma