|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Państwo i polityka » Integracja i Unia Europejska
Manifest z Ventotene (1941) [1] Autor tekstu: oprac. Piotr Jaskółka
Manifest z Ventotene (wł. Manifesto per un'Europa libera e
unita) — trzyrozdziałowy dokument z 1941, stworzony przez trzech włoskich
intelektualistów — Altiero Spinellego, Ernesto Rossiego i Eugenio Colorniego,
który po II wojnie światowej stał się programem Europejskiego Ruchu
Federalistycznego (Movimento Federalista Europeo). Dokument wyjaśniał
konieczność stworzenia solidnego europejskiego państwa ponadnarodowego jako
jedynego tworu zdolnego przeciwstawić się zapędom imperialnym pojedynczych
państw narodowych. Według twórców Unia Europejska stanowiła jedyne realne
antidotum na triumfujący nacjonalizm epoki faszystowskiej. Nowa władza winna być
wyłoniona w wyborach powszechnych i zastąpić państwa narodowe w następujących
dziedzinach: finanse, polityka zagraniczna, polityka gospodarcza oraz obronność. W drugim rozdziale autorzy wzywają do ostatecznego zniesienia państw narodowych.
Spinelli, który wywodził się z partii komunistycznej, chciał nadać nowemu
państwu opiekuńczy charakter. Nie udało mi się odnaleźć oficjalnej, polskiej wersji Manifestu na stronach UE.
Niniejszy tekst powstał jako ujednolicenie własnego przekładu tekstu źródłowego
oraz wersji polskiej dostępnej pod adresem
https://www.poloniainstitute.net/expert-analyses/manifest-z-ventotene-1941
(dostęp: 16.04.2017), a także jego fragmentów dostępnych w internecie (bez
podania źródeł) i wprowadzenie poprawek tam, gdzie zdaniem autora korekty
wydawały się potrzebne by lepiej oddawać jego treść. Angielski przekład (wg
powyższego źródła) występuje w więcej niż jednej wersji. Strony Parlamentu
Europejskiego podają ten
adres
jako źródło dokumentu w wersji angielskiej. Autor Manifestu często bywa nazywany
Ojcem Unii Europejskiej [ 1 ],
jego imieniem został nazwany jeden z głównych budynków Parlamentu Europejskiego w Brukseli. We wrześniu 2010 roku powstała Grupa im. Altiero Spinellego, w skład założycieli której weszło troje Polaków: Danuta Huebner, Róża Thun i Paweł Świeboda.
[ 2 ] Postać Altiero Spinellego i treść Manifestu z Ventotene nie jest jednak szeroko
znana, co może dziwić biorąc pod uwagę znaczenie obu. Bywa też krytykowana (zob.
Krytyka
federalizmu, ALTIERO SPINELLI I NOWA EUROPA).
Manifest z Ventotene
W
1941 roku, antyfaszystowscy aktywiści Ernesto Rossi i Altiero Spinelli,
umieszczeni w areszcie domowym na włoskiej wyspie Ventotene, zapisali manifest
dla wolnej i zjednoczonej Europy.
I — Kryzys współczesnej cywilizacji
Współczesna cywilizacji przyjęła jako swój fundament zasadę wolności, według
której człowiek nie może być traktowany przez innych instrumentalnie, ale jako
autonomiczne centrum życia. Przyjmując taką definicję wszystkie przejawy życia
społecznego, w których nie szanowano by tej zasady, są postawione w stan
oskarżenia w rozpoczętym wielkim procesie historii.
(1) Zostało uznane równe prawo każdego narodu, by po swojemu organizować się w niepodległe państwo. Wszystkie ludy, określone etnicznie, geograficznie i językowo, ze wspólną historią, miały znaleźć w instytucji państwa stworzonego
wedle ich własnej koncepcji życia politycznego narzędzie najlepiej spełniające
ich potrzeby bez interwencji z zewnątrz. Ideologia narodowej niepodległości była
potężnym bodźcem dla rozwoju. Pomogła przezwyciężyć zaściankowość i stworzyła
poczucie rozleglejszej solidarności wobec zewnętrznego nacisku. Wyeliminowała
wiele przeszkód, które utrudniały swobodny przepływ ludzi i towarów. Na
terytorium każdego nowego państwa, mniej rozwiniętego społecznie, podniosła
zaawansowanie cywilizacyjne urzędów i systemów. Sprowadziła jednak ze sobą
zalążki kapitalistycznego imperializmu, który na oczach naszego pokolenia
rozrósł się tak potężnie, że doprowadziło to do punktu uformowania się
totalitarnych państw i wojen światowych.
„Naród"
nie jest już postrzegany jako historyczny produkt wspólnot ludzi, którzy w wyniku długiego procesu jednolicenia obyczajów i dążeń uznali swój kraj za
najbardziej skuteczną formę organizacji życia zbiorowego w ramach całej
społeczności ludzkiej. Zamiast tego stał się bytem boskim, organizmem skupionym
tylko na własnym istnieniu i własnym rozwoju, bez jakiejkolwiek troski o szkody
jakie może to wyrządzić innym.
Absolutna suwerenność państw narodowych spowodowała chęć dominacji, ponieważ
każdy czuł się zagrożony przez siłę innych, domagając się coraz większej
przestrzeni życiowej, terytoriów na których mógłby się swobodnie przemieszczać i zapewniać sobie środki do zasadniczo autonomicznej egzystencji. Ta żądza nie
mogła być zaspokojona inaczej, niż poprzez zdominowanie przez najsilniejsze
państwo.
W
konsekwencji państwo zmieniło się ze strażnika wolności obywatelskich we władcę
panującego nad swymi wasalami związanymi poddaństwem, zachowując w swej
dyspozycji wszelkie narzędzia konieczne do osiągnięcia maksymalnej sprawności
wojennej. W wielu krajach nawet w czasie pokoju, traktowanym jako przerwa na
przygotowanie do kolejnych, nieuniknionych wojen, sfera wojskowa ma przewagę nad
cywilną częścią społeczeństwa. Szkolnictwo, badania, produktywność czy
administracja funkcjonują z trudnością, bowiem polityka jest głównie nakierowana
na zwiększanie potencjału wojskowego. Kobiety są uważane jedynie za rodzicielki
żołnierzy i nagradzane podobnie jak płodne bydło. Od najwcześniejszych lat
dzieci uczone są posługiwania się bronią i nienawiści do obcych. Wolność
jednostki jest redukowana praktycznie do zera, ponieważ każdy jest częścią
establishmentu wojskowego i zawsze podlega wezwaniu do służby w siłach
zbrojnych. Z powodu kolejnych wojen zmusza się ludzi do porzucania rodzin,
pracy, mienia i często wymaga się najwyższej ofiary z powodów, których znaczenia
nikt nie rozumie. Zaledwie kilka dni wystarczy, żeby zniszczyć wyniki dekad
wspólnych wysiłków, zmierzających do budowania powszechnego dobrobytu.
Państwa totalitarne to te, które z wielką konsekwencją dążą do zjednoczenia
wszystkich sił w celu osiągnięcia maksymalnej koncentracji i najwyższego stopnia
samowystarczalności. To organizacje, które jak się okazuje, najbardziej
odpowiadają obecnemu środowisku międzynarodowemu. Jeśli choć jeden naród
przesuwa się o krok w kierunku bardziej akcentowanego totalitaryzmu, inne
natychmiast idą w jego ślady, powodowane wspólną dla wszystkich chęcią
przetrwania.
(2) Ustanowiono równe prawo wszystkich obywateli do udziału w kształtowaniu
celów państwa. Miało być syntezą swobodnie wyrażanych, zmieniających się potrzeb
ekonomicznych i ideowych wszystkich grup społecznych. Taka polityka pozwalała na
korektę, a przynajmniej zmniejszenie najbardziej rażących niesprawiedliwości
odziedziczonych po poprzednich reżimach. Wolność prasy, zgromadzeń oraz
rozszerzenie prawa wyborczego czyniło coraz trudniejszą obronę dawnych
przywilejów, jeśli zachowana była reprezentatywność systemu rządów.
Ci, którzy niczego nie posiadali, powoli uczyli się korzystać z danych
instrumentów by walczyć o prawa nabyte przez klasy uprzywilejowane. Opodatkowano
dochody niewypracowane i z odziedziczonych spadków; wprowadzono podatek
progresywny od dużych dochodów; ulgi podatkowe na artykuły pierwszej potrzeby
oraz dla osób o niskich dochodach; darmowe szkolnictwo publiczne; zwiększono
nakłady na ubezpieczenia społeczne; reformy rolne; kontrolę fabryk i zakładów
produkcyjnych. Wszystko to zagrażało klasom uprzywilejowanym w ich dobrze
umocnionych cytadelach.
Nawet klasy uprzywilejowane, które godziły się na zrównanie wszystkich praw
politycznych, nie mogły zaakceptować faktu, że te mniej uprzywilejowane
skorzystały z tego w celu osiągnięcia równości w sferze ekonomicznej i społecznej, a to miałoby konkretne znaczenie dla wolności obiecanej przez te
prawa. Po zakończeniu Pierwszej Wojny Światowej groźba ta stała się zbyt
poważna; naturalne było, że owe klasy z zadowoleniem przyjęły i wspierały
powstawanie dyktatur, bo wytrącało to broń prawną z rąk przeciwników.
Z
drugiej strony, powstawały gigantyczne koncerny przemysłowe i grupy bankowe, ale
także związki zawodowe, zrzeszające całe armie pracowników. Obie grupy naciskały
na rząd w celu uzyskania polityki najlepiej odpowiadającej ich partykularnym
interesom. Groziło to rozpadem państwa na liczne, zawzięcie walczące ze sobą
oligarchie gospodarcze. Liberalne i demokratyczne systemy stały się narzędziami,
używanymi przez te grupy do jeszcze większego wykorzystywania całego
społeczeństwa, tracąc swoje znaczenie. Tak powstało przekonanie, że tylko
państwo totalitarne, znoszące wolność osobistą, może jakoś rozwiązać ów konflikt
interesów, którego istniejące instytucje polityczne nie są w stanie kontrolować.
W
istocie, reżimy totalitarne zintegrowały, mówiąc ogólnie, różne warstwy
społeczne na osiąganych przez nie poziomach; za pomocą policyjnej kontroli
każdego aspektu życia każdego obywatela i poprzez brutalne uciszanie dysydentów
stłamsiły każdą możliwość korekty prawnej aktualnego stanu rzeczy. Zapewniło to
istnienie prawdziwie pasożytniczej klasy ziemiańskiej, której jedynym wkładem w społeczną produktywność jest odcinanie kuponów od posiadanych dóbr; monopolistów
oraz sieci handlowych, które wykorzystują konsumentów i niszczą oszczędności
drobnych inwestorów; plutokratów, którzy zza kulis pociągają za sznurki
polityków, sterując machiną państwową dla własnej wyłącznej korzyści pod pozorem
wyższych interesów narodowych. Konserwowało to kolosalne fortuny nielicznych i nędzę mas, pozbawionych radości korzystania z owoców współczesnej kultury. Innym
wyrazem systemu ekonomicznego było utrwalenie się podejścia do kwestii zasobów
materialnych i pracy. Zamiast używać ich do zaspokojenia podstawowych potrzeb w zakresie rozwoju energii życiowej ludzi, kierowane są na spełnianie bezmyślnych
życzeń tych, którzy są w stanie zapłacić najwięcej; ekonomiczny reżim w którym,
poprzez prawo dziedziczenia, siła pieniądza pozostaje w tej samej klasie, czyli
zamienia się w przywilej bez żadnego odniesienia do wartości społecznych
świadczonych usług. Pole możliwości dla proletariatu jest tak ograniczone, że
aby zapewnić sobie byt, pracownicy często muszą godzić się na wyzysk przez
każdego, kto oferuje zatrudnienie.
1 2 3 4 5 Dalej..
Przypisy: « Integracja i Unia Europejska (Publikacja: 18-04-2017 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 10109 |
|