6.1. Ocena stanu bezpieczeństwa publicznego

W ocenach amerykańskich rozmówców najważniejszym obecnie zadaniem jest stabilizacja ogólnej sytuacji i umacnianie bezpieczeństwa publicznego. Jego stan w strefie środkowo-południowej wszyscy dowódcy batalionów marines oceniają jako jedynie zadowalający — odbiegający znacznie od standardów i oczekiwań miejscowej ludności. Podobne opinie wyraża gen. A. Tyszkiewicz i oficerowie polskiego kontyngentu.

System ocen, składający się na pojęcie szeroko rozumianego bezpieczeństwa publicznego, stosowany przez amerykańskich gubernatorów wojskowych obejmuje takie elementy jak: prawodawstwo, przestępczość, stan nastrojów, zaopatrzenie w wodę, energię elektryczną, żywność, paliwa, stan ochrony zdrowia, sytuację wśród miejscowych osobistości świeckich i religijnych, gospodarkę, telekomunikację, czarny rynek, oczyszczanie miast.

Amerykanie oceniają, iż największe zagrożenia wynikają z ich pochodzenia kryminalnego. Istotnym powodem obecnego stanu rzeczy była zarządzona w końcu 2002 r. przez S. Husajna generalna amnestia, w wyniku której wypuszczono z więzień tysiące groźnych kryminalistów, którzy w trakcie ostatnich wydarzeń uzyskali łatwy dostęp do broni. Masowym zjawiskiem stały się kradzieże samochodów, a także uszkodzenia rurociągów naftowych, celem których jest kradzież paliw. Sporo jest też przypadków celowego sabotażu, który jest przez Amerykanów traktowany jako istotne wyzwanie. Ujawniło się też zjawisko przemocy z powodów politycznych.

Istotnym w świetle powyższej sytuacji zadaniem jest szkolenie irackiej policji i stopniowe zastępowanie przez nią patroli wojskowych. Przejściowym stanem są wspólne patrole. W opiniach amerykańskich rozmówców zaspokajanie potrzeb w zakresie liczebności irackiej policji, w przypadku poszczególnych prowincji kształtuje się następująco: Karbala 17%, Willa 28%, Kut 29%, Nadżaf 21% i wreszcie Diwanija 70%. Kandydaci do służby w policji przechodzą system starannej weryfikacji w oparciu o szczegółowe ankiety, które podlegają operacyjnemu sprawdzeniu.

W ocenach naszego dowództwa strefa środkowo-południowa jest generalnie spokojna. Nie obserwuje się w niej zbyt dużej aktywności zorganizowanych sił baasistowskich. Istnieją natomiast oddzielne ogniska oporu. Szczególne zagrożenie stwarza tzw. cypel tj. obszar przylegający do Bagdadu oraz przecięcia dróg nr 1, 2 i 8. W porównaniu z końcem maja br. warunki bezpieczeństwa w sektorze uległy relatywnemu pogorszeniu.

Istnieją oznaki wskazujące, iż jednym z celów elementów zbrojnych starego reżimu jest pogłębianie podejrzliwości pomiędzy Irakijczykami i siłami USA. Służyć temu mają m. in. ataki na infrastrukturę kraju. Sabotaż infrastruktury czyni bowiem bardziej uciążliwym życie ludności cywilnej, która winą za wszelkiego rodzaju uciążliwości i problemy bytowe obarcza Amerykanów.

Powyższa taktyka obejmuje również ataki przeciwko Irakijczykom, którzy współpracują z siłami i administracją koalicji. Najbardziej narażeni na ataki są zwłaszcza iraccy oficerowie policji, urzędnicy i osoby rozdzielające pomoc humanitarną. Ataki są też wymierzone przeciwko irackim posterunkom policyjnym. Wykorzystywane są również święta kojarzące się z obalonym reżimem.

Przez wiele lat w Iraku stacjonowały siły zbrojne Irańskich Mużaheddinów Ludowych (antyirańskiej opozycji). Wg ocen były one w. sile dywizji tj. liczyły ok. 6-8 tys. żołnierzy. Były wyposażone w czołgi, transportery opancerzone, artylerię oraz helikoptery. W antyirańskich działaniach współpracowały ściśle z reżimem S. Husajna i jego służbami specjalnymi.

Siły Mudżaheddinów były rozlokowane w kilkunastu bazach będących w istocie rzeczy osiedlami wojskowo-cywilnymi. Do największych z nich należały: Habib 45 km na północ od Basry, Homajun k. Amiriji, Faiz w pobliżu al-Kut, Aszraf w pobliżu Khalis (prowincja Diala), Alaci k. Miqdadiji ok. 120 km na północny wschód od Bagdadu, Muzarmi k. Sulejmaniji oraz Abu Graim 45 km na zachód od Bagdadu.

W trakcie wojny Amerykanie zbombardowali wiele baz Mudżaheddinów, w tym ich kwaterę główną w Aszraf. W II połowie kwietnia zawarli porozumienie o zaprzestaniu walk z siłami Mudżaheddinów Ludowych skoncentrowanymi wokół tego miasta. Uzyskali oni prawo zachowania broni dla zapewnienia ochrony bazom i osiedlom cywilnym. Porozumienie wywołało z kolei konfuzję w Departamencie Stanu.

W maju 2003 r. Amerykanie pozbawili Mudżaheddinów ciężkiego sprzętu. W wyniku kolejnego porozumienia Mudżaheddini zostali zobligowani do skoncentrowania sił wokół Aszraf oraz zdeponowania czołgów i artylerii w bazie k. Faludży, a bojownicy otrzymali status internowanych, z prawem zachowania broni osobistej.

Irańskie służby specjalne próbują penetrować irańskich szyitów, umacniać wpływy Iranu wśród nich oraz budować agenturę.

Najważniejszym być może problemem będzie rozbrojenie irackiego społeczeństwa. Ustawiczne powszechne szkolenie wojskowe i posiadanie broni stanowiły istotny element doktryny obronnej poprzedniego reżimu. Obecnie powoduje groźne wyzwanie dla budowy demokracji i społeczeństwa obywatelskiego. Bardzo niski poziom bezpieczeństwa publicznego wzmacnia argumentację zwolenników posiadania broni osobistej w celach samoobrony.

W polskiej strefie stabilizacyjnej znajdują się dwa najświętsze miasta religijne szyitów — Nadżaf i Karbala. Ten ostatni związany jest z męczeńską śmiercią AI-Husajna, młodszego syna Alego, którego szyici określają mianem „pana męczenników". Rocznica jego śmierci zwana świętem Aszura jest największym świętem szyitów. Pielgrzymki i procesje mają wówczas bardzo emocjonalny charakter (łącznie z przypadkami biczowania i samookaleczenia). Przy ochronie procesji należy demonstrować szczególną ostrożność i takt, aby zachowania żołnierzy nie były traktowane przez podekscytowany religijnie tłum za prowokację. W okresie tym należy nawiązać szczególnie ścisłą współpracę z szyickimi przywódcami. Najlepiej przy ochronie procesji zdać się na szyicką religijną policję porządkową, utrzymując patrole w odpowiedniej i dyskretnej odległości od sanktuariów.

6.2. Stan aktualny

6.2.1. Stan bezpieczeństwa publicznego

Stan bezpieczeństwa publicznego w polskiej strefie kształtowany jest przez następujące czynniki:

* powszechny rozpad starych sił policyjnych; 7 kwietnia 2003 r. iraccy policjanci zostali wezwani przez władze koalicyjne do powrotu do pracy. W niektórych miejscowościach, np. w Karbali lokalne siły porządkowe tworzyły się samorzutnie;

* łatwy wskutek wojny dostęp do broni i amunicji;

* niezadowalający stan nowych sił policyjnych, zarówno pod względem kadrowym jak i technicznym;

* przedłużający się stan powojennej anarchii publicznej, ośmielający do kontynuacji grabienia mienia publicznego i prywatnego;

* trwający proces odbudowy i uzdrawiania systemu sądowniczego i penitencjarnego;

* aktywność polityczno-religijną w obrębie sanktuariów w Karbali i Nadżafie i jej efekty w innych miastach strefy.

Za bezpieczeństwo i stabilizację w prowincjach odpowiadają jednoosobowo wojskowi gubernatorzy. Funkcje te spełniają dowódcy batalionów U.S. Marines, mający pod komendą od 1200 do 1500 ludzi.

* Siły bezpieczeństwa publicznego w każdej prowincji składają się obecnie z czterech komponentów:

* nowej policji irackiej (w stadium tworzenia) oraz

* nowej straży przemysłowej (w stadium tworzenia)

* pododdziału żandarmerii U.S. Marines/U.S. Army wydzielonego w batalionie U.S. Marines do pomocy irackiej policji, w tym jej części spełniającej obecnie funkcje straży więziennej;

* pododdziału alarmowego (QRF — Quick Response Force) również wydzielonego, ale desygnowanego do działań nie tylko policyjnych.

Formacje te wkraczają do działań w wymienionej kolejności. Ponadto dowódca batalionu może skorzystać z całości swoich sił w celu przywrócenia spokoju w rejonie odpowiedzialności. Jako zasadę przyjęto stosowanie odrębnego trybu postępowania wobec przestępstw przeciwko siłom koalicji. Podejrzani w tych sprawach nie są osadzani w lokalnych aresztach, gdzie przebywają wyłącznie aresztowani za przestępstwa wobec obywateli i mienia irackiego, lecz przekazywani do tymczasowego centralnego więzienia strefy (o pojemności ok. 250 osadzonych), przeznaczonego dla tej kategorii przestępców w miejscowości Diwanija. W niektóre rejony o specjalnym znaczeniu dla społeczności religijnych (otoczenia sanktuariów szyickich) siły żandarmerii wkraczają z mieszanymi patrolami jedynie na wyraźną prośbę lokalnych przywódców religijnych. Porządku w tych strefach pilnują z reguły klerycy i aktywiści, a także patrole nowej policji.

Według szacunków dowództwa l Grupy Ekspedycyjnej U.S. Marines (I MEF) stan ukompletowania sił policyjnych w poszczególnych prowincjach wyglądał w dniu 15 lipca br. następująco: Karbala — 17% stanu docelowego, Nadżaf — 21%, Hilla — 28%, Kut — 29%, Diwanija — 70%. Stan ten jest płynny i podlega znacznym fluktuacjom.

System odpowiedzialności karnej oparty został na Kodeksie Karnym z 1969 roku (z pominięciem niektórych artykułów). Kara śmierci została zawieszona dekretem CPA nr 7 z 10 czerwca br.

6.2.2. Zagrożenia zw. z pospolitą przestępczością

Eksperci amerykańscy rozlokowani w poszczególnych prowincjach oceniają stan zagrożenia przestępczością kryminalną generalnie jako „nie wykraczający poza poziom normalny, z uwzględnieniem swoistej sytuacji w prowincjach" (sprawami porządku publicznego w ramach strefy zajmują się cywilni specjaliści — czynni oficerowie policji, wcieleni w tym celu do 358 Brygady Marines. Występują jako doradcy gubernatora wojskowego w grupach GST).

Stan organizacyjny nowych sił policyjnych powoduje, że „normalny" poziom przestępczości przeciwko osobom, a zwłaszcza przeciwko mieniu, wymusza przyspieszone rozwiązania. Uzupełnieniem sił policyjnych stała się nowa formacja — Facility (czasem zwana też Federal) Protection Force (FPF), będąca odpowiednikiem naszej straży przemysłowej lub służb ochroniarskich, o zmniejszonych kompetencjach, ale z prawem do noszenia broni i jej użycia do obrony chronionych obiektów. Skuteczność działania tej formacji, daleka od doskonałości, nabiera znaczenia w świetle prób grabienia szpitali, elektrowni i innych obiektów komunalnych, powtarzających się nawierceń rurociągu z ropą biegnącego przez prowincje z południa na północ oraz wtargnięć do potężnych składów amunicji (ASP — Ammunition Supply Point) pozostawionych przez wojsko irackie.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Raport z polskiej strefy 2003: Dostawy i jakość wody, stacje uzdatniania Raport z polskiej strefy 2003: Administracja

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word