Według RM jedyne dobro to Kościół skupiony wokół rozgłośni, a wszystko co jest poza tym obszarem, to międzynarodowi przeciwnicy Boga i kościoła, czyli grupa masońsko-żydowska.

III. Egzemplifikacja przekazu Radio Maryja

Część analityczno — deskryptywna

W tym rozdziale podejmę próbę analitycznego opisu komunikatów werbalnych stosowanych w RM. Posłużę się przykładami wypowiedzi, oświadczeń, komunikatów zasłyszanych w omawianej radiostacji. Poniżej, chciałbym podzielić się spostrzeżeniami poczynionymi podczas słuchania audycji RM. Mam nadzieje, że uda mi się uniknąć subiektywnych ocen i ironii, co z pewnością nie jest łatwe przy omawianej tematyce.

W jaki sposób mówi się w RM?

W poprzednim rozdziale zająłem się ogólnym przedstawieniem RM. Chciałbym jednak przypomnieć, iż radio to podejmuje w audycjach tematykę ewangelizacyjną i polityczno-społeczną, która nadaje charakter tej rozgłośni. Powtórzenie tej wiadomości jest według mnie istotne dla podjęcia rozważań o sposobie komunikacji, ponieważ istotne jest uświadomienie sobie treści wypowiedzi, zanim zacznie się mówić o jej formie. Mniemam, że komplementarność treści i formy znajdzie wyraz w przytaczanych przez ze mnie przykładach.

Zanim jednak przejdę do przykładów, chcę zaznaczyć, że redaktorzy RM opanowali sztukę oddziaływania na opinie i postawy ludzkie. Świadczy o tym dobitnie: ^{[ 29 ]}

1. znajomość poruszanej problematyki, bowiem słuchacz odczuwa, że nadawca „wie co mówi", nie zaś „mówi co wie",
2. znajomość języka i umiejętne posługiwanie się nim celem dobrego zrozumienia przekazu przez słuchacza,
3. wypowiedź słowna wyrażana prosto, dobitnie, sugestywnie i żywo,
4. znajomość odbiorców przekazu, tzn. ich problemów, uczuć, oczekiwań, pragnień oraz poziomu intelektualnego,
5. znajomość poczucia umiaru i taktu przejawiająca się dostosowaniem do powstałych sytuacji.

Powyższe wytyczne przykuły moją uwagę w emitowanym na antenie rozmowach telefonicznych ze słuchaczami. Często bowiem zdarza się, że słuchacz, podczas rozmowy zacznie na przykład płakać, narzekać, złościć się, krzyczeć, chwalić lub dziękować. Brak dyletantyzmu, opanowanie języka (specyficznego słownika) oraz zrozumienie poruszanej tematyki i dylematów interlokutorów jest według mnie znamienne dla tej rozgłośni.

Przedstawiony poniżej zarys wypowiedzi nie ma na celu przedstawienia tendencyjności i jednolitości poglądów prezentowanych w RM, lecz jedynie ukazanie sposobu prowadzenia audycji lub dialogu.

Uważam, że kondycja fonetyczna redaktorów RM jest właściwa, ponieważ wszystkich cechuje naturalna barwa głosu, odpowiednie akcentowanie i tempo wypowiedzi, poprawna artykulacja przejawiająca się mówieniem oraz odczytywaniem (a tu przekaz to głównie treści odczytywane) trudnych tekstów zważając na samogłoski i spółgłoski. Nie występuje niedomawianie końcówek wyrazów ani zbitki wyrazowe. Unika się naleciałości regionalnych oraz neologizmów, chociażby młodzieżowych. Radiostacja ta posługuje się wyłącznie językiem polskim, bez obcojęzycznych naleciałości, ponieważ audytorium polskie lub polonijne mogłoby mieć problem ze zrozumieniem treści. Ponadto słuchając RM nie odczuwałem presji czasowej przejawiającej się w szybkich lub niedokończonych wypowiedziach. Następnie podczas wypowiadania wszelkich treści stosuje się przerwy, pauzy, dzięki czemu forma przekazu koresponduje w sposób jednoznaczny z treścią.

Tym jednolitym, czystym głosem jak najmniej gardłowym, który jest spokojny i neutralny dla emocji, mimo wszystko przemyca się emocje za pomocą znaczeń. RM operuje specyficznym językiem spełniającym funkcję informacyjną i silnie emocjonalną. ^{[ 30 ]} Wszelkie informacje przekazywane na falach rozgłośni posiadają silny ładunek emocjonalny, warunkujący aprobatę lub dezaprobatę danych treści przez odbiorcę.

Jakie jest argumentowanie komunikatów?

RM używa swoistych metod argumentacji charakterystycznych dla propagandy. Różnorodne sposoby prowadzenia wywodów na dany temat występują nie pojedynczo, lecz kompilacyjnie, dlatego warto pamiętać, że podczas audycji korzysta się jednocześnie z wielu metod w celu wzmocnienia wpływu na słuchacza.

Poniżej postaram się przytoczyć niektóre przykłady technik propagandowych RM ^{[ 31 ]}:

Manipulacja krytyką (na zasadzie ping-pong) — metoda polega na tym, że nadawca komunikatu krytycznego, deprecjonującego adresata, staje się ofiarą spotęgowanej reakcji adresata. Przykładem może być audycja "Wstańmy, już czas iść w apostolat mediów" ^{[ 32 ]} albo oświadczenie o. Tadeusza Rydzyka ^{[ 33 ]}, w którym mówi:

„w mediach liberalnych nastąpił kolejny zmasowany atak udających obronę Kościoła i Polski na Radio Maryja. W atakach tych rozpowszechnia się jak zwykle bardzo poważne oszczerstwa — od przestępstw finansowych, przez nieposłuszeństwo Kościołowi, uprawianie polityki, ksenofobię, do antysemityzmu. W tej ostatniej kampanii posłużono się tekstem jednego z felietonistów, by na cały świat rozpuszczać wymienione oszczerstwa, a przy tym zarzucono nam język hitlerowski. Nikt z rzekomych obrońców Kościoła, tolerancji, Polski tym się nie zainteresował".

Analogię można zauważyć w Komunikacie Zespołu Wspierania Radia Maryja w służbie Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu:

„występujące ostatnio nasilenie agresji świadczy wyraźnie o podjętej nowej, zorganizowanej akcji, która w zamyśle uczestniczących w niej ma doprowadzić do zdyskredytowania katolickiej rozgłośni".

Treść oświadczenia o. Rydzyka informuje nas, jakie były powody jego wygłoszenia. Kolejnym krokiem jest uzasadnienie i wytłumaczenie podważonych przez inne wrogie media, jasnych i słusznych intencji RM.

„W Radiu Maryja uczymy wzajemnej miłości, do której wyzwala pełna prawda. W Radiu Maryja jest otwarty mikrofon, by móc jak ludzie wolni prowadzić dialog na tematy dotyczące całej rzeczywistości, w której żyjemy. Wypowiadający się odpowiadają za swoje słowa. Nie możemy wprowadzać zniewolenia cenzurą czy autocenzurą, czego doświadczaliśmy w czasach totalitaryzmu. Jeżeli kogoś dotknęły wypowiedziane u nas słowa jednego ze znanych polskich felietonistów, to jest nam bardzo przykro. Nikt nie miał zamiaru wyrządzić komukolwiek jakiejkolwiek przykrości czy szkody. Szanujemy każdego człowieka, niezależnie od narodowości, stanu, wieku, rasy czy religii".

W komunikacie Komitetu Zespołu Wspierania RM natomiast słyszymy:

„Obrzucanie Radia Maryja na przykład zarzutami o antysemityzm jest nie tylko rozpowszechnianiem kłamstwa i oszczerstwa o tej rozgłośni, ale wręcz odwracaniem uwagi od istotnych spraw i problemów, z którymi Polska musi się borykać. Kolejne ataki na rozgłośnię nastąpiły po wyemitowaniu felietonu red. S. Michalkiewicza; przypisanie temu wystąpieniu cech antysemityzmu jest zwyczajnym oszczerstwem".

Na zakończenie o. Rydzyk stawia pytania na temat zaistniałej sytuacji niczemu nie winnego RM. Pytania te są oceniające:

„Czy jednak nie jest krzywdą stawianie zarzutów antysemityzmu i rzucanie w mediach w Polsce i świecie wielu oszczerstw na Radio Maryja i poszczególnych ludzi w nim posługujących? Czy nie można prowadzić dialogu na siłę argumentów, zamiast używać argumentu terroru medialnego? Jeśli u nas została powiedziana nieprawda, dobrze byłoby to pokazać, a my chętnie to wyjaśnimy. Inaczej jest to robienie wielkiej burzy — po to, by osiągnąć ukryty cel, znany tylko manipulatorom".

Zaś w komunikacie Komitetu Zespołu Wspierania RM mamy:

„Gdzież więc mogą spotkać się w rzeczowej i spokojnej dyskusji przedstawiciele rządu z wyborcami? Gdzież mogą przedstawić swój program, uzasadnić jego realizację? W takich sytuacjach jak opisana wyżej obowiązkiem katolickich środków przekazu jest zapewnienie elementarnego prawa do rzetelnej komunikacji społecznej, do prawdziwej informacji. To prawo należy się nam wszystkim wobec opanowania większości środków przekazu przez tzw. elity finansowe i polityczne".

W przypadku niespodziewanej krytyki lub odmiennych poglądów prezentowanych przez dzwoniącego słuchacza, rozmowa zostaje zakończona, na przykład:

— Słuchacz RM: - „Dlaczego nauczanie Radia Maryja jest sprzeczne z nauczaniem Chrystusa, jest sprzeczne z ewangeliami?".

— o. Rydzyk: — „To nie jest temat do rozmowy". ^{[ 34 ]}

Manipulacja słowami — polega na używaniu słów zawierających określony ładunek emocjonalny.

- Przykładem jest używanie wyzwisk wobec osób, instytucji czy zjawisk. Nadawca stosujący tą technikę ma nadzieję, że odbiorca odrzuci piętnowaną osobę lub ideę i utożsami ją sobie na podstawie negatywnego symbolu (często służy temu stereotyp), zamiast szukać dostępnych informacji. Wyzwiska mogą być mniej lub bardziej subtelne. Posłużę się przykładem felietonu autorstwa Stanisława Michalkiewicza pt. Myśląc ojczyzna ^{[ 35 ]}, generalnie w całości przesiąkniętego negatywnym ładunkiem emocjonalnym:

„od tyłu zachodzą nas Judejczykowie, próbując wymusić na naszym rządzie zapłatę haraczu, zwanego dla niepoznaki rewindykacjami",

lub

„(...) oznacza to, że menadżerowie przedsiębiorstwa holokaust zwyczajnie chcą od państwa polskiego te miliardy dolarów wyłudzić".

- Rozbudzanie emocji wśród słuchaczy jest potrzebne dla osiągnięcia zamierzonych celów. Czasami konieczne jest ich stonowanie, przejawiające się w używaniu eufemizmów. Są to określenia bardzo oględne lub wymijające pozwalające wyrazić radykalne poglądy w sposób łagodny, na przykład:

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: List otwarty do racjonalistów w sprawie Radia Maryja Maryja, Papież i Rydzyk

Zobacz komentarze (6)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Przemysław Szymkowski Ukończył pedagogikę, specjalizacja: edukacja filozoficzno–społeczna, oraz studia podyplomowe z psychologii zachowań społecznych na Uniwersytecie Śląskim. W obrębie jego zainteresowań leży filozofia, psychologia, ekologia, estetyka i gastronomia. Uwielbia oglądać filmy i spędzać czas wolny tam, gdzie jest woda i wiatr (m.in. wędkarstwo). Z zawodu jest realizatorem ról społecznych. Obecnie urzędnik. Mieszka w Tychach.