53. Skarżąca zarzuca, że symbol ów rani jej przekonania i narusza prawo jej dzieci do niewyznawania religii katolickiej. Jej przekonania są wystarczająco poważne i spójne, by mogła odebrać obecność krucyfiksu jako niezgodną z tymiż. Zainteresowana dostrzega w ekspozycji krucyfiksu znak, że Państwo opowiada się po stronie religii katolickiej. Takie jest znaczenie podtrzymywane oficjalnie przez Kościół Katolicki, który przypisuje krucyfiksowi funkcję nośnika podstawowego przesłania. Wobec tego obawa Skarżącej nie jest arbitralna.

54. Przekonania pani Lautsi dotyczą również wpływu, jaki ekspozycja krucyfiksu wywiera na jej dzieci (paragraf 32 powyżej), będące wówczas w wieku jedenastu i trzynastu lat. Trybunał przyznaje, że poprzez sposób, w jaki został wyeksponowany, nie jest możliwe niezauważenie obecności krucyfiksu w klasach. W kontekście szkolnictwa państwowego jest on absolutnie postrzegany jako integralna część środowiska szkolnego i w związku z tym może być uważany za „mocny znak zewnętrzny" (Dahlab p. Szwajcarii (gru.), nr 42393/98, CEDH 2001-V).

55. Obecność krzyża może być łatwo interpretowana przez uczniów w każdym wieku jako znak religijny. Mogą oni mieć poczucie, że odbierają edukację w środowisku szkolnym, naznaczonym obecnością danej religii. To, co dla niektórych, wierzących uczniów może być zachętą, może również być źródłem zaburzeń emocjonalnych w przypadku uczniów innych wyznań, lub też tych, którzy nie wyznają żadnej religii. To niebezpieczeństwo jest możliwe zwłaszcza wśród uczniów należących do mniejszości religijnych. Wolność negatywna nie ogranicza się do braku nabożeństw i nauczania religii. Rozciąga się także na praktyki i symbole wyrażające, w sposób szczególny i ogólny, określoną wiarę, religię bądź ateizm. To negatywne prawo zasługuje na szczególną ochronę w przypadku, gdy Państwo opowiada się za konkretną wiarą, a dana osoba znajduje się w sytuacji, z której nie może się uwolnić, lub też może uwolnić się z niej za cenę nieproporcjonalnie dużego wysiłku i poświęcenia.

56. Ekspozycja jednego lub kilku symboli religijnych nie może być uzasadniana ani prośbą innych rodziców, którzy żądają wychowywania dzieci zgodnie z ich przekonaniami, ani też, tak jak w utrzymuje Rząd, potrzebą koniecznego kompromisu z partiami politycznymi o chrześcijańskich podwalinach. Poszanowanie przekonań rodziców w dziedzinie wychowania powinno uwzględniać również poszanowanie przekonań innych rodziców. Państwo powinno zapewnić neutralność wyznaniową w państwowych placówkach edukacyjnych, gdzie obecność na lekcjach jest wymagana bez względu na wyznanie, i które mają dokładać wszelkich starań, by wpoić uczniom idee krytyczne.

Trybunał nie dostrzega, w jaki sposób ekspozycja w klasach szkół państwowych symbolu, który w sposób rozumowy kojarzy się z katolicyzmem (religią większościową we Włoszech), miałoby przysłużyć się idei pluralizmu edukacyjnego, stanowiącego istotny czynnik ochrony „społeczeństwa demokratycznego" w rozumieniu Konwencji. Trybunał zauważa przy tym, że decyzja włoskiego Trybunału Konstytucyjnego zdąża w tym samym kierunku (zobacz paragraf 24).

57. Trybunał uważa, że obowiązkowa ekspozycja symbolu danego wyznania w miejscu, w którym sprawowane są funkcje publiczne wobec specyficznych sytuacji podlegających kontroli Rządu, a zwłaszcza w szkolnych klasach, ogranicza prawa rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, a także prawo dzieci w wieku szkolnym do wyznawania lub nie jakiejkolwiek religii. Trybunał uważa, że taka postawa niesie za sobą naruszenie tych praw, ponieważ restrykcje nie przystają do ciążącego na Państwie obowiązku przestrzegania neutralności w wykonywaniu funkcji publicznych, a zwłaszcza w dziedzinie edukacji.

58. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Trybunał stwierdza, że nastąpiło naruszenie art. 2 Protokołu nr 1, rozpatrywanego razem z artykułem 9 Konwencji.

II. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUŁU 14 KONWENCJI

59. Skarżąca utrzymuje, że ingerencja, którą zaskarża z tytułu art. 9 Konwencji i art. 2 Protokołu nr 1, zaprzecza również zakazowi dyskryminacji w rozumieniu art. 14 Konwencji.

60. Rząd kwestionuje tę tezę.

61. Trybunał stwierdza, że zażalenie złożone przez Skarżącą nie jest rażąco bezzasadne w rozumieniu art. 35 § 3 Konwencji. Zwraca również uwagę, że nie są niedopuszczalne z jakichkolwiek innych powodów. Powinny więc zostać uznane za dopuszczalne.

62. Jednakże, uwzględniwszy okoliczności niniejszej sprawy i dowodzenie, które doprowadziło do stwierdzenia naruszenia art. 2 Protokołu nr 1 wraz z art. 9 Konwencji (paragraf 58 powyżej), Trybunał stwierdza, że nie ma potrzeby dodatkowo rozważać sprawy pod kątem art. 14, rozpatrywanego oddzielnie lub w połączeniu z powyższymi przepisami.

IIII. ZASTOSOWANIE ARTYKUŁU 41 KONWENCJI

63. Zgodnie z artykułem 41 Konwencji,

„Jeżeli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Protokołów oraz jeżeli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba, słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie."

A. Szkoda

64. Skarżąca domaga się sumy co najmniej 10 000 EUR zadośćuczynienia z tytułu poniesionych szkód moralnych. 

65. Rząd uznaje, że stwierdzenie naruszenia byłoby wystarczające. Dodatkowo uznaje, że roszczenie to jest nadmierne i bezzasadne, oraz domaga się oddalenia go lub obniżenia roszczenia, zgodnie z zasadą słuszności.

66. Ponieważ Rząd nie stwierdził swojej gotowości do zmiany przepisów regulujących obecność krzyża w klasach szkolnych, Trybunał uważa, że, w przeciwieństwie do sprawy Folgerø i inni (wzmiankowany wyrok, § 109), w danym przypadku stwierdzenie naruszenia byłoby niewystarczające. W związku z tym, orzekając zgodnie z zasadą słuszności, Trybunał zasądza kwotę 5 000 EUR z tytułu poniesionych szkód moralnych.

B. Koszty i wydatki

67. Skarżąca domaga się kwoty wysokości 5 000 EUR z tytułu poniesionych kosztów i wydatków związanych z postępowaniem w Strasburgu.

68. Rząd zauważa, że Skarżąca nie uzasadniła swojego roszczenia i domaga się jego oddalenia.

69. Zgodnie z decyzją Trybunału, skarżący może uzyskać zwrot kosztów i wydatków wyłącznie w przypadku, gdy potwierdzona zostaje realność, konieczność i umiarkowany charakter kwot. W danej sprawie Skarżąca nie przedstawiła żadnych dokumentów uzasadniających, którymi mogłaby poprzeć swój wniosek. W związku z tym, Trybunał postanawia oddalić wniosek skarżącej.

C. Odsetki za zwłokę

70. Trybunał uważa za odpowiednie, że odsetki z tytułu niewypłacenia zadośćuczynienia w terminie powinny być ustalone zgodnie z marginalną stopą procentową Europejskiego Banku Centralnego, plus trzy punkty procentowe.

Z TYCH PRZYCZYN TRYBUNAŁ JEDNOGŁOŚNIE,

1. Uznaje skargę za dopuszczalną;

2. Stwierdza, że nastąpiło naruszenie art. 2 Protokołu numer 1 rozpatrywanego razem z art. 9 Konwencji;

3. Stwierdza, że nie zaszła potrzeba rozważania zażalenia pod kątem art. 14, rozpatrywanego oddzielnie lub w połączeniu z art. 9 Konwencji i art. 2 Protokołu nr 2 ;

4. Uznaje, że

a) pozwane Państwo powinno wypłacić Skarżącej, w terminie trzech miesięcy od daty, w której wyrok stanie się prawomocny zgodnie z art. 44 § 2 Konwencji, kwotę wysokości 5 000 EUR (pięć tysięcy euro), z tytułu szkody moralnej, plus każdy podatek, który może być pobrany od tej kwoty.

b) po upływie rzeczonego terminu do momentu zapłaty suma ta, przez cały okres zwłoki, będzie powiększana o zwykłe odsetki według marginalnej stopy kredytowej Europejskiego Banku Centralnego, plus trzy punkty procentowe;

5. Oddala wniosek o zadośćuczynienie pozostałym roszczeniom.

*

Sporządzono w języku francuskim i obwieszczono pisemnie dnia 3 listopada 2009 roku, zgodnie z art. 77 §§ 2 i 3 Regulaminu Trybunału.

Sally Dollé Françoise Tulkens
Kanclerz Przewodnicząca

Zobacz także te strony: Krzyż w miejscu pracy - wyrok SN 6IX90 Krzyż i swoboda sumienia - wyrok SA w Łodzi 28X98 Krzyż i penis - wyrok SR w sprawie Nieznalskiej

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Polska ukrzyżowana Poza Kościołem nie ma zbawienia – narodziny ortodoksji - monopol Rzymu

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (5)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word