[34] Ibidem.

[35] Por. J. Czołgoszewski, op. cit., s. 279-280.

[36] D. Jarosz, op.cit., s. 121.

[37] Z danych MBP wynika, że sieć agenturalna w województwie olsztyńskim w 1950 roku liczyła 3351, a w roku następnym już 3480 tajnych współpracowników. Dla porównania należy dodać, że milicyjna sieć agenturalno-informacyjna w województwie olsztyńskim we wrześniu 1950 roku liczyła 4 agentów i 419 informatorów, natomiast w lipcu 1951 roku - 6 agentów i 605 informatorów. W. Gieszczyński, op.cit., s. 372.

[38] W. Gieszczyński, Obraz aparatu bezpieczeństwa na Warmii i Mazurach w latach 1950-1951 w protokole Wojewódzkiej odprawy naczelników wydziałów i kierowników sekcji WUBP oraz szefów PUBP [w:] Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Instytut Pamięci Narodowej, ISSN 1733-6996, Nr 2 (4)/2006, Rzeszów 2006, s. 373.

[39] IPN BU 1572/348, Sytuacja polityczno-społeczna i gospodarcza w woj. olsztyńskim w 1950 r. — partie polityczne, działania wykluczonych z partii robotniczych, ruch ludności, organizacje młodzieżowe, szkolnictwo, podziemie polityczne, praca śledcza. Raporty i sprawozdania miesięczne Szefa WUBP w Olsztynie, tablice statystyczne PUBP, Raport miesięczny Szefa WUBP w Olsztynie za okres od dnia 1 IX 50 r. do dnia 1 X 50 r., k. 6-7.

[40] W okresie sprawowania przez F. Szlachcica funkcji szefa olsztyńskiej bezpieki (czerwiec 1950 — marzec 1953 Wydział V WUBP Olsztyn zwany politycznym, posiadał Referaty: sprawozdawczy i "SP" oraz: Sekcja I - ochrony partii i organizacji robotniczych, Sekcja II — ochrony ruchu ludowego, Sekcja III — walka z wrogimi elementami w środowiskach autochtonicznych i organizacjach masowych, Sekcja IV — ochrona młodzieży i organizacji młodzieżowych; Sekcja V — duchowieństwo i Polski Obóz Katolicki, Sekcja VI — ochrona szkolnictwa, instytucji, oświaty kulturalnej, inteligencji i stronnictw demokratycznych. Stan osobowy Wydziału był następujący: st. oficer — 1, mł. Oficerów — 25, pracowników cywilnych — 2. W wyniku reorganizacji w lipcu 1954 r. wydział ten został rozwiązany. Por. Twarze olsztyńskiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w Olsztynie. Informator Personalny, Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Białymstoku. Delegatura w Olsztynie, Białystok 2007, s. 32.

[41] IPN BU 1572/349, Sytuacja polityczno-społeczna i stan bezpieczeństwa w woj. olsztyńskim w 1951 r. - autochtoni, gospodarka, praca wydziałów operacyjnych, dyscyplina aparatu. Sprawozdania miesięczne Szefa WUBP w Olsztynie, Sprawozdanie miesięczne Szefa WUBP w Olsztynie za okres od 1.I. 51 r, do 1 II 51 r. k. 1.

[42] Ks. Stanisław Janusz do jesieni 1946 r. był wikarym parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie, a następnie administratorem parafii w Łynie, w powiecie nidzickim, Został skazany na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Olsztynie 31 VIII 1949 roku, w procesie dziewięciu osób olsztyńskiej „organizacji WiN". Oskarżony o "organizowanie i prowadzenie działalności wywiadowczej i konspiracyjnej zmierzającej do obalenia demokratycznego ustroju państwa". Wobec 3 oskarżonych sąd orzekł najwyższy wymiar kary, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa. Najwyższy Sąd Wojskowy postanowieniem z 29 XI 1949 roku wyrok łączny utrzymał w mocy, natomiast Prezydent RP decyzją z 24 VI 1949 roku skorzystał z prawa łaski i orzeczone kary śmierci zamienił na dożywotnie więzienie. Karę odbywał w więzieniu we Wronkach, przeznaczonym dla więźniów politycznych, w którym zmarł 27 października 1952 r. W 1989 roku Minister Sprawiedliwości wniósł rewizję nadzwyczajną na korzyść ks. S. Janusza, w wyniku której Sąd Najwyższy uniewinnił go. Zob. B. Łukaszewicz, Wyroki śmierci orzeczone przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Olsztynie w latach 1946-1954, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 1999, nr 3, s. 431-433.

[43] Por. APO, sygn. 1141/223, Protokół nr 45/52 z posiedzenia Egzekutywy KW PZPR w Olsztynie odbytego w dniu 22 września 1952 r., k. 2.

[44] W diecezji warmińskiej z urzędu administratora apostolskiego usunięto ks. Teodora Benscha, natomiast funkcję wikariusza kapitulnego powierzono ks. Wojciechowi Zinkowi, a po jego aresztowaniu w 1953 roku - narzuconemu przez władze — ks. Stefanowi Biskupskiemu. W. Gieszczyński, op.cit., s. 374.

[45] Por. A. Kopiczko, Represje wobec duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej w okresie stalinowskim (1947-1954), „Echa Przeszłości" 2004, nr 5, s. 201-212.

[46] „W miesiącu styczniu 1951 r. na terenie województwa olsztyńskiego, w porównaniu z poprzednimi okresami wzmogła się wroga działalność, szczególnie w formie wrogiej propagandy. Propaganda uprawiana, bądź w formie szeptanej, lub tez oficjalnych wystąpień, w większości dotyczyła usunięcia administratorów i wikariuszy generalnych z Ziem Odzyskanych. jest to zapowiedzią dalszej ostrej walki — z religia. Podam kilka charakterystycznych faktów: — Dyrektor Centrali Pracy Spółdz. W Olsztynie Sławiński podejrzany o działalność podziemną biskupa Kaczmarka, ale że Rząd posunie się do aresztowania wypowiedział się, że aresztowaniem biskupa Kaczmarka Rząd nie potrafi zastraszyć narodu.- Pracownik W.R.N. w Olsztynie Erdmann Tadeusz wypowiedział się, że proces Wolbromski identyczny z procesami w Związku Radzieckim, jest to zapowiedzią dalszej ostrej walki z religia.- Członek Z.M.P. czł. prawicy OMTUR-wskiej, pracownik Domu Książki w Olsztynie, wyraził się, że spodziewał się represji w stosunku do biskupa Kaczmarka, ale że rząd posunie się do aresztowania powiedział, że biskupi są nietykalni i nie wolno ich aresztować. — Ksiądz Buraczewski z Węgorzewa wrogo ustosunkowany do Polski Ludowej, wypowiedział się, że wysiedlenie administratorów jest walką z religią, uważa, że obecna sytuacja na Ziemiach Odzyskanych jest taktyka partii, ale w tym roku rozstrzygnie, kto zwycięży Zachód czy Wschód. — Kaszowa Bronisława, zam. w Iławie związana silnie z klerem katolickim, mówiąc na temat ustalenia granicy zachodniej, powiedziała papież nie uznaje Ziem Zachodnich bo i granice nie zostały uznane przez wszystkie państwa. Dnia 21.08. 1951 r. ks. Dąbek z Działdowa na kazaniu polecał nie uznawać nowo wybranych biskupów na Ziemiach Odzyskanych, mówiąc, że są oni prowizorycznymi. — Ks. Sztuba wikariusz przy Katedrze w rozmowie na temat przyjęcia przez Prezydenta RP prymasa Wyszyńskiego, uważa, że na pewno będzie omawiany temat Ziem Zachodnich. Obecny Prymas, on jest taki, że wszędzie pójdzie i będzie mówił prosto z mostu. Natomiast zmarły kardynał Hląd nie poszedłby i nic by nie powiedział. Dobrze, że zmarł, bo na pewno wytoczyliby mu proces gdyż przebywał za granicą i wiele innych znaleźliby dowodów ażeby postąpić z nim, tak jak z Minschentym. Podobnych faktów zanotowano szereg z różnych środowisk". Por. IPN BU 1572/349, Sytuacja polityczno-społeczna i stan bezpieczeństwa w woj. olsztyńskim w 1951 r. — autochtoni, gospodarka, praca wydziałów operacyjnych, dyscyplina aparatu. Sprawozdania miesięczne Szefa WUBP w Olsztynie, Sprawozdanie Szefa WUBP w Olsztynie zokres od 1 II 51 do28 II 51 r., k.1-2.

[47] Por. Ibidem, k. 4-5.

[48] Akcja "B" ("B" jak biskup) miała na celu rozeznanie przez aparat bezpieczeństwa nastrojów panujących w środowisku hierarchów i szeregowych księży katolickich Warmii i Mazur w związku z przygotowaniem przez władze partyjne i państwowe pokazowego procesu biskupa Czesława Kaczmarka. Por. Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1953-1954.