Papież uważa, że i monarchia, i arystokracja, i demokracja mogą służyć dobru wspólnemu pod warunkiem poszanowania fundamentalnych norm etycznych, i przypomina Arystotelesa, dla którego polityka jest niczym innym jak tylko etyką społeczną. Naturalnie, zdaniem Jana Pawła II, podstawy tej etyki zapisane są w Dekalogu, pochodzą od Boga, są więc prawem natury, a najważniejszym z tych praw i fundamentalnym, obowiązkiem jest miłość bliźniego. Jako przykład lekceważenia owych praw podaje legalne powołanie Hitlera do władzy w latach trzydziestych XX wieku przez niemiecki parlament.

Ideologom merkantylnego traktowania życia społecznego i nawet wszelkich wartości papież zwraca uwagę, że w kapitalizmie, sterowanym rynkiem i pieniądzem, [...] bardzo trzeba przestrzegać właściwego stosunku pomiędzy ekonomią a kulturą, ażeby nie zniszczyć tego dobra, które jest większe, które jest bardziej ludzkie, na rzecz cywilizacji pieniądza, na rzecz dyktatury jednostronnego ekonomizmu. ^{[ 10 ]}

To dyktują okoliczności społeczne.

Lecz doktryna religijna nie daje za wygraną.

W swojej ostatniej książce Pamięć i tożsamość Jan Paweł II pisze, że miarę dobra i zła od początku historii ludzkiej wyznacza Bóg. [...] Kiedy mówię <miara wyznaczona złu>, myślę przede wszystkim o mierze historycznej, która za sprawą Opatrzności została wyznaczona złu totalitaryzmów XX stulecia: złu narodowego socjalizmu, a potem marksistowskiego komunizmu. [...] Tym, który może wyznaczyć ostateczną miarę złu, jest sam Bóg. On bowiem jest samą Sprawiedliwością. Jest nią, ponieważ jest Tym, który za dobro wynagradza, a za zło karze, z doskonałą zgodnością z rzeczywistością. Mieszczą się w tej „mierze" rozbiory Polski, które Andrzej Towiański pojmował jako karę wymierzoną Polakom przez Boga a wykonaną przez zaborców, mieszczą się hitleryzm i stalinizm.Pan Bóg dał hitleryzmowi dwanaście lat egzystencji i po dwunastu latach system ten się zawalił. Widocznie taka była miara, jaką Opatrzność Boża wyznaczyła temu szaleństwu. Prawdę mówiąc, to było nie tylko szaleństwo — to było jakieś <bestialstwo>, jak napisał Konstanty Michalski (por. „Między heroizmem a bestialstwem"). A więc Opatrzność Boża wymierzyła temu bestialstwu tylko dwanaście lat. Jeżeli komunizm przeżył dłużej — myślałem — i jeśli ma przed sobą jakąś perspektywę dalszego rozwoju, to musi być w tym jakiś sens.

Ale jednocześnie pisze, że [...] człowiek sam, bez Boga, może stanowić o tym, co jest dobre, a co złe, może też zdecydować, że pewna grupa ludzi powinna być unicestwiona. Takie decyzje, na przykład, były podejmowane w Trzeciej Rzeszy [...] Podobne decyzjepodejmowała też partia komunistyczna w Związku Radzieckim i w krajach poddanych ideologii marksistowskiej. [...] Dlaczego się to wszystko dzieje? Jaki jest korzeń tych ideologii pooświeceniowych? Odpowiedź jest jednoznaczna i prosta: dzieje się to po prostu dlatego, że odrzucono Boga jako Stwórcę, a przez to jako źródło stanowienia o tym, co dobre, a co złe. ^{[ 11 ]}

Tak więc pod koniec swojego pontyfikatu papież Jan Paweł II wziął w nawias zbudowaną przez swoich poprzedników i przez siebie „naukę społeczną" i powiedział: i dobro, i zło pochodzą z nadania Boskiego — nawet jeśli mają postać decyzji ludzkich! A więc i kapitalizm, i socjalizm, i hitleryzm, i komunizm są nam dane przez Boga! Zatem czy można je krytykować? Czy trzeba je popierać?

Forum Klubowe nr 26/2006

Zobacz także te strony: Pionierzy komunizmu Doktryna polityczno-prawna św. Pawła Katolicka Nauka Społeczna, socjalizm i kapitalizm Kościół i liberalizm w Polsce

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Matka Boska vel Bozia Chrześcijaństwo a komunizm

Dodaj komentarz do strony..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Dionizy Tanalski Profesor, filozof i religioznawca. Był redaktorem naczelnym "Studiów Filozoficznych PAN", współpracuje z Res Humaną. Związany z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, obecnie jest wykładowcą Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Olsztynie. Autor m.in.: "Katolicyzm: Problemy filozofii człowieka" (1977), "Bóg, człowiek i polityka: człowiek w teorii Jana Pawła II (1986), "Dialektyka sacrum i profanum" (1995), "Fundamentalizm i postchrześcijaństwo. Ideologie katolickiego sacrum" (1998), "Ideotwórcze funkcje pracy: przyczynek do filozofii społecznej (2002)  Liczba tekstów na portalu: 7  Pokaż inne teksty autora  Najnowszy tekst autora: Czy świat bez religii?