|
|
 |
Przegląd wyników wyszukiwania
FilozofiaPrzegląd historyczno-problemowy retoryki i erystyki sofistów
Patryk Popławski (23-09-2021) | | Starożytni sofiści jako pierwsi zwrócili uwagę na ogromną, perswazyjną moc słowa i prowadzili szerokie badania nad językiem, a zwłaszcza jego możliwościami kreowania rzeczywistości. We współczesnym świecie erystyka, wskrzeszona jako sztuka dyskutowania przez Schopenhauera, wciąż odgrywa kluczową rolę w porywaniu tłumów i dalej wykorzystuje niewiedzę ludzką. Dwa tysiące lat minęło, ludzie w tej materii jednak niewiele się zmienili. Politycy, media i twórcy reklam, podobnie jak żonglujący słowami nurt sofistów, dalej stosują te same techniki manipulowania ludźmi, a ludzie, tak samo jak ci dwa tysiące lat temu, nadal wpadają w pułapki myślenia. Do tekstu.. | | |
Apolityczność a możliwość dyskursu
Mateusz Chról (11-11-2019) | | Jednostka prawicowa i lewicowa nawet jeżeli rozmawiają o dobru wspólnym, jednostce i jej egzystencji, sprawiedliwości czy wolności, mają zupełnie co innego na myśli. W takiej sytuacji intersubiektywność - czyli wspólna, międzypodmiotowa, mentalna przestrzeń odniesienia - ulega dezintegracji. Komunikacja jest możliwa, jeżeli możliwa jest intersubiektywność. Jeżeli zaś intersubiektywność znajduje się w głębokim kryzysie, to niemożliwa jest komunikacja, a zatem niemożliwa jest polityka. Do efektywnego uprawiania polityki potrzebujemy pewnej neutralnej przestrzeni odniesienia - do której debata polityczna, pojęcia używane w ramach uzasadniania politycznej praxis, będą się odnosić. W istocie - nie jest to proste, aczkolwiek twierdzę, że powinno stać się pewną normą. Zatem zamiast maksymalizacji stosowania atrybutu polityczności w każdej możliwej dziedzinie życia społecznego i prywatnego, winniśmy wypracować sferę pojęć i znaczeń politycznie neutralnych. Do tekstu.. | | |
Czy wszechświat istnieje?
Tomasz Przepiórka (26-07-2018) | | Na pierwszy rzut oka wydaje się to być czymś szalonym, ale niektórzy filozofowie dochodzili do wniosku, że nasz świat tak naprawdę nie istnieje obiektywnie, czyli niezależnie od podmiotu poznającego. Może być tak, że istnieje tylko świat bytów idealnych czyli ogromny zbiór wszelkich możliwych struktur matematycznych i logicznych. Za pomocą tych struktur można opisać nieskończoną ilość możliwych światów. Ale tylko te, które są opisane razem z podmiotem poznającym, mogą być oglądane i tworzyć złudzenie istniejących obiektywnie. To, co oglądamy, jako świat zewnętrzny, to tylko mały wycinek tego wieloświata istniejącego w możliwości istnienia. Do tekstu.. | | |
Kąsanie Hegla
Tamara Bołdak-Janowska (25-05-2018) | | Hegel gloryfikuje Niemców, tj. "narody germańskie", bo jedynie one wiedzą wszystko o wolności. Hegel mówi oczywiście jak Europejczyk, dostrzega Europę. Według niego, Polska zniknęła z Europy przez to, że próbowała liberalnej demokracji, a poza tym ciągle "ciąży ku Azji". Wypomina demokracji greckiej, że zawistni o wybitny talent połączyli się w ruch sykofantów, którzy "szkalowali każdą wybitną indywidualność i wszystkie osobistości stojące na czele rządu". Do tekstu.. | | |
Francis Bacon. W drodze do królestwa człowieka na ziemi
Przemysław Wewiór (22-03-2018) | | Francis Bacon uważany jest za jednego z twórców nowożytnej metody naukowej opartej na eksperymencie i indukcji. Sformułował tzw. teorię idoli, tj. złudzeń poznania: 1) złudzenia plemienne (idola tribus) - wynikające z natury ludzkiej i wspólne wszystkim ludziom; należy do nich antropomorfizm i doszukiwanie się celowości w świecie; 2) złudzenia jaskini (idola specus) - przesądy jednostek, spowodowane przez indywidualny wpływ wychowania i środowiska; 3) złudzenia rynku (idola fori) - powodowane przez niedokładność, nieadekwatność i wieloznaczność pojęć, niedoskonałość języka; 4) złudzenia teatru (idola theatri) - powodowane przez błędne spekulacje filozoficzne, których wyniki są przyjmowane na mocy autorytetu. Do tekstu.. | | |
Harmonia społeczna
W. Julian Korab-Karpowicz (04-11-2017) | | Jest wielu politologów określających siebie jako "realistów politycznych", którzy uważają, że wojna i konflikty w świecie to problem nierozwiązywalny. W ich przekonaniu źródłem wojen jest bowiem sama natura ludzka. Propagowane w pracach naukowych i środkach masowego przekazu, i tym samym wpływające na nasze myślenie, filozoficzne koncepcje modernistyczne i postmodernistyczne doprowadziły do wyparcia wcześniejszych europejskich ideałów cywilizacyjnych. Myślenie refleksyjne i aksjologiczne zastąpiły ideologiami i rozumowaniem instrumentalnym. Teorie, które pretendują do odkrywania i opisywania świata, w istocie także go kształtują. Do tekstu.. | | |
Nietzscheańska identyfikacja doktryny wrogiej życiu
Michał Borkowski (02-05-2017) | | Nietzscheańska krytyka chrześcijańska jest zazwyczaj wulgaryzowana do pseudosporów o "nieprawdziwość mitów. Nietzsche tymczasem koncentrował się na najbardziej fundamentalnych konsekwencjach chrześcijaństwa, któremu zarzucał przede wszystkim, że zrodziło demokrację (i jej konsekwencję: socjalizm) oraz sfeminizowało kulturę i system wartości. Według Nietzschego cnota przez chrześcijaństwo nienaturalnie zniewieściała i wysubtelniała, "wniosło w cnotę feministyczny dźwięk głosu, którego poprzednio nie miała". Chrześcijaństwo to był ruch zrzeszający najliczniejszą grupę społeczną, podważający hierarchię społeczną i dążący do zniesienia podziału klasowego społeczeństwa. Struktura metafizyczna chrześcijaństwa, wpisany w nią egalitaryzm, miał ostatecznie stopniowo eksternalizować się na poziomie socjo-politycznym aż do maksymalnego "zbliżenia się" do stanu ideału egalitaryzmu społeczno-politycznego. Do tekstu.. | | |
Postprawda - opowieści ważniejsze od rzeczywistości
Piotr Jaskółka (25-03-2017) | | Wygląda na to, że powszechnym wzorem rozmowy stały się dla nas medialne polemiki. A jakże przecież inna jest rola polityka w debacie od roli rozmówcy. Polemice bliżej do walki, rozmowie do współpracy. Zamiast poszukiwać prawdy z drugim człowiekiem staramy się jak najkorzystniej zaprezentować własne poglądy i zwalczyć poglądy przeciwnika, bo już nie partnera w poszukiwaniach. Stajemy się często nieświadomymi bojownikami w czyimś imieniu. W czyim? I jaką my mamy korzyści z polemizowania? Co każe nam walczyć, choćby tylko na słowa? Do tekstu.. | | |
Taoizm jako apolliński odpowiednik filozofii Fryderyka Nietzschego
Tomasz Wasilewski (08-08-2016) | | Lao Tzu mówił: "Przyjmuj niełaskę jako przyjemna niespodziankę. Ceń nieszczęścia jak własne ciało." Wtóruje mu Nietzsche słynnym: "Co mnie nie zabije, to mnie wzmocni". Niemniej wizja człowieka taoistów jest o wiele mniej optymistyczna od nietzscheańskiej. Podczas gdy Nietzsche widzi siłę człowieka w jego woli, nieugiętej sile oporu wobec świata i konieczności tworzenia, taoiści kładą nacisk na pustkę jako osnowę egzystencji ludzi. Należy jednak zauważyć, że pustka w rozumieniu Wschodu różni się od tej zachodniej, jest ona raczej obiektywizacją, wyzbyciem się potrzeb i problemów Do tekstu.. | | |
Wiedza typu doxa, techne i episteme
Mateusz Chról (09-06-2016) | | Wedle starożytnych Greków istnieją trzy podstawowe typy wiedzy: episteme, doxa oraz techne. Episteme jest wiedzą pewną, niekwestionowaną, pełnym odzwierciedleniem rzeczywistego stanu rzeczy. Według Platona episteme była odbiciem prawdziwej rzeczywistości, płynęła ze świata idei i podobnie jak u Parmenidesa, mogła objawić się tylko poprzez rozum. Świat idei był jednakże niedostępny dla śmiertelników, którzy egzystowali w jej iluzorycznym odbiciu. Do tekstu.. | | |
Wyjście poza krąg spraw jedynie ludzkich
Małgorzata B. Jakubiak (08-06-2016) | | Wielkim osiągnięciem dawnych humanistów było nadanie istocie ludzkiej samoistnej, ziemskiej wartości, dostrzeżenie sensu w działaniach mających cele doczesne, a także ogromnych możliwości twórczych człowieka, możliwości, które prowadzą do stworzenia własnego, specyficznego środowiska cywilizacyjno-kulturowego. Nie sposób jednak upajać się tym stwierdzeniem do końca świata. Pora na nowe spostrzeżenia, a wśród nich także na takie, które pozwolą na bardziej niż dotychczas wielostronne widzenie stosunków gatunku ludzkiego z otaczającym go światem i co za tym idzie, na tworzenie systemu wartości wykraczających poza zamknięty krąg spraw jedynie ludzkich. Do tekstu.. | | |
Hiperborejska Polska według Nietzschego
Mariusz Agnosiewicz (01-06-2016) | | Nietzsche to wielki niewykorzystany potencjał Polaków. Jest on najbardziej wpływowym myślicielem współczesnym na Zachodzie, patronował największym prądom kulturowym, które przebudowały rzeczywistość. Stał się on siłą destruktywną, gdyż negował całą europejską rzeczywistość, poza jednym jej elementem: (staro)polskością. Ostatnie słowa jakie napisał skierowane były do "dostojnych Polaków": "Należę do was, chcę wam oddawać cześć, tak jak cześć oddawać mogę". Współcześni uznali go za wariata, który w ostatniej książce wykreował się na boga ogłaszając, że jest przeznaczeniem Europy, ale nie chce być uznany za świętego. Wiek później szanowana Hannah Arendt stwierdziła, że dwie najważniejsze rewolucje cywilizacyjne w dziejach zostały dokonane przez Polaków: w sferze świata materialnego przez Kopernika, w wymiarze etyki przez Nietzschego. Do tekstu.. | | |
Filozof i słoń czyli o wielości sposobów widzenia świata
Małgorzata B. Jakubiak (06-02-2016) | | Filozofowie, nawet jeśli opierają swoje wywody na danych naukowych, to potem w swych spekulacjach daleko poza te dane wykraczają, wyprowadzając wnioski i hipotezy, przypuszczenia możliwych rozwiązań na podstawie logicznego rozumowania, intuicji, ale także wyobrażenia i fantazji. Nie lekceważmy tych ostatnich, bo wiele spośród najbardziej fantastycznych przypuszczeń i najbardziej nieprawdopodobnych pomysłów okazało się prawdziwych - także w tzw. naukach szczegółowych. I z drugiej strony lękliwość poznawcza często na siłę upychała obserwacje do ogólnie przyjętych teorii i modeli. Gdy dwa wieki temu w Niemczech, a potem we Francji spadły na Ziemię meteoryty, mimo świadectwa podpisanego przez bardzo wielu naocznych świadków, ówcześni uczeni nie uznali tego zjawiska za godne zbadania, ba, nawet za faktyczne. Orzekli, że tylko ciemnota umysłowa mogła sprawić, by ktokolwiek uwierzył, że kawał żelaza spadł z nieba na Ziemię. Członek akademii Francuskiej, Fodin, stwierdził wtedy: "Lepiej takich zjawisk w ogóle nie uznawać, niż poniżać się do prób ich objaśniania". Do tekstu.. | | |
Jednostka jest tylko atomem
Bartosz Jastrzębski (21-01-2016) | | Buszuję ostatnimi czasy po najróżniejszych pismach z zakresu teorii i filozofii polityki. Nie zajmowały mnie te sprawy dotąd prawie wcale, bo zakładałem, że prawdziwe życie rozgrywa się w głębiach w duszy, a od zewnętrzności i jej marnych, małych spraw można i trzeba odwrócić się ze wzgardą, jeśli zaznać się chce choć odrobiny spokoju - a na tym akurat zawsze mi zależało. Innymi słowy - bios lethe, żyj w ukryciu, jak radził mądry i ceniący nade wszystko dobrostan Epikur. Dziś jednak widzę, że nie do końca to możliwe, a też i nie do końca chyba stosowne, nawet dla "oderwanego" filozofa; że jednak trzeba się pochylić nad społecznym żywiołem, tym bardziej, iż spór dotyczy wartości naczelnych, dla życia społecznego fundamentalnych. Do tekstu.. | | |
Prawda i bezsilność
Maria Szyszkowska (12-07-2015) | | Pragmatyzm, który powstał w USA i jest obecnie propagowany w Europie
- uprościł zagadnienie prawdy. Sformułował sposób rozumienia prawdy tak, że
koresponduje ona w pełni z liberalizmem ekonomicznym czyli dzisiejszym kapitalizmem. Pragmatyzm to nurt filozoficzny sprowadzający sens prawdy do zaspokajania interesów konkretnego człowieka. Ten pogląd stanowi zaprzeczenie tego, co znamionuje myśl filozoficzną Europy. Do tekstu.. | | |
Zagadki Ludwiga Wittgensteina
Olgierd Żmudzki (21-05-2015) | | Definicja gier językowych przedstawiona przez Wittgensteina, a polegająca na obserwacji, że istnieje mechanizm posługiwania się regułami, że na czymś one polegają, wydaje się wystarczająca do ich scharakteryzowania. To odbiorca językowej wypowiedzi musi określić ich regułę, którą usłyszy lub przeczyta. Musi się zorientować, w jakim zakresie ma do czynienia z elementami natury intelektualnej, a jakim emocjonalnej? Czy napotykając jakąś wypowiedź potrafi ją ocenić, jako pochodzącą ze świata, w którym żyje? A może ludzie, których napotyka, żyją w zupełnie innych, nie znanych mu światach i grają w nieznaną grę, która nie jest, używając określenia Thomasa Kuhna kompatybilna z grą, w którą on gra? Do tekstu.. | | |
Ludwiga Wittgensteina gry językowe
Olgierd Żmudzki (13-04-2015) | | Ludwig Wittgenstein był filozofem, który za swojego życia opublikował tylko jedną książkę: "Traktat logiczno-filozoficzny." Mimo tego jest uznawany niemal powszechnie za najwybitniejszego filozofa XX wieku, a wspomniana książka za najwybitniejsze dokonanie wspomnianej dziedziny tego wieku. Jego poglądy zostały opisane w ponad 6000 książek. Żaden inny filozof wspomnianego stulecia nie cieszył się porównywalnym zainteresowaniem. Niemała jego część zajmowała się omawianiem teorii gier językowych, których założenia przedstawił w swoich nieopublikowanych za życia rozważaniach. Ważnym ich elementem było podkreślenie roli codziennego języka w sposób zgodny z różnymi przejawami realnego życia. Do tekstu.. | | |
Nietzsche - ojciec inżynierii społecznej
Mariusz Agnosiewicz (10-04-2015) | | Nietzsche dążył do zbudowania filozofii eksperymentalnej, która stanie na czele nauk społecznych tworząc inżynierię społeczną, która będzie wzmacniać więzi społeczne i wytyczać nowe cele stymulując ewolucję kulturową. Główną przeszkodą nietzscheanizmu stał się darwinizm społeczny na punkcie którego oszalał Zachód. Największym wyzwaniem filozofii.eksperymentalnej stała się realizacja eksperymentów społecznych, tym bardziej, że jego inspiracją stał się Kopernik - najlepiej szukać błędów starych systemów zamiast mnożyć nowe. Nietzsche był zdania, że etyka powinna być oparta na kulturze i zwrócona ku ewolucji systemów społecznych a nie ku obserwacji bonobo. Do tekstu.. | | |
Rola a wola i ich znaczenie antropologiczne
Kamil Wieczorek (04-11-2014) | | Ktoś mógłby zawołać, że jeśli determinizm jest prawdziwy, to przecież nie ma sensu się zmieniać. Taki jestem, zły. I koniec, kropka. A to nieprawda. Ponieważ akt woli i działanie jest tym samym. I dlatego sami siebie nie znamy. Jeśli chcę rzucić palenie, mogę stwierdzić, że mi się nie uda. Bo taki jestem. Ale dopóki nie spróbuję, to nie wiem jaki tak naprawdę jestem. Zatem także sytuacja, która czyni nas "mrocznymi", może i uczynić "jasnymi". Wystarczy odpowiednio pobudzić naszą "naturę" odpowiednią sytuacją, by stworzyć społeczeństwo z tym "czymś więcej". Do tego trzeba poznać tę "naturę" człowieka i stworzyć wzór, jak mówił o tym Kant. Do tekstu.. | | |
Uczta z głupim czyli nocne rozmowy o tym, dlaczego sensowność jest urojeniem
Kamil Wieczorek (13-10-2014) | | Obecny ja to wypadkowa mojego charakteru i wszystkich zdarzeń z przeszłości (pobudek, które mnie tu doprowadziły). Kształtowały mnie zdarzenia pozytywne, jak i te negatywne. Również bez tych negatywnych byłbym dzisiaj zupełnie kimś innym. Gdyby pani w liceum mnie nie zniechęciła do matematyki, możliwe, że dziś nie prowadziłbym tej dyskusji a zajmował się programowaniem dziwnych automatów do kawy. I tu też nowego znaczenia nabiera myśl, że każdego dnia, każdej chwili, każdej sekundy, tak po trochu umieramy. Niby wiemy, że jesteśmy sobą, ale czy ja sprzed dziesięciu lat to naprawdę ja? Posiadamy świadomość swej ciągłości swojego ja, ale jest to właśnie ciągłość zmian, a nie stałości. Wszyscy bowiem boimy się śmierci jakby miała ona zakończyć naszą egzystencję, a nie dostrzegamy tego faktu, że w ciągu całego życia umieramy nieustannie - zmieniamy się, bogacimy w doświadczenia. Do tekstu.. | | |
Pitagoreizm czyli Filolaos z Krotonu i jego szkoła
Kamil Wieczorek (23-09-2014) | | Pitagorejczycy, tak samo jak orficy, upatrywali sens życia ludzkiego w życiu pośmiertnym. Jednak mieli inne zdanie co do środków mających służyć osiągnięciu celu. Orficy oddawali się różnym misteriom, podczas których w ekstazie mieli zjednoczyć się z bogiem. Natomiast pitagorejczycy upatrywali te środki w oddaniu się, w poświęceniu się badaniom i studiom. To właśnie nauka miała doprowadzić ich do oczyszczenia. Do tekstu.. | | |
Dlaczego filozofii nigdy nie będzie w polskich szkołach?
Piotr Pietrzkiewicz (08-08-2014) | | W mniemaniu potocznym pojęcie filozofii jest dzisiaj obciążone raczej wyłącznie negatywnymi skojarzeniami. A więc, filozof to ktoś, kto buja w obłokach, jest nieżyciowy, jest niekompetentny w porównaniu ze specjalistami z innych dziedzin, rozważa problemy nierozstrzygalne i praktycznie bezużyteczne, bierze niekiedy na siebie rolę, którą dobrze wypełniają religie (wzgl. teologie); filozof to także ktoś, kto niepotrzebnie się wymądrza i mówi niezrozumiałymi słowami, czy wreszcie ktoś, kto symulując dążenie do prawdy w rzeczywistości służy jakiejś ideologii lub grupie ludzi. Do tekstu.. | | |
Tomistyczna filozofia percepcji
Michał Haraburda (06-07-2014) | | Tomizm bazuje na filozofii Arystotelesa tylko częściowo, ponieważ jest w dużym stopniu nowatorskim systemem. Przejmuje z filozofii arabskiej realną różnicę między istotą i istnieniem. Głównymi pojęciami są: istnienie, punkt, możność, kondycja, materia, przyczyna sprawcza, przyczyna, substancja, przypadłości, istota. Do tekstu.. | | |
Fichte: człowiek jako strzała wystrzelona w stronę ideału
Maria Emilia Nowak (27-06-2014) | | Na uniwersytecie studiował teologię, później ją porzucił i stał się apostołem wolnej nauki. Długo nie umiał znaleźć ujścia dla swych zdolności, dla potrzeby wiedzy i żądzy czynu; dopiero lektura Kanta obudziła w nim filozofa i zdecydowała o jego zawodzie. W r. 1794 otrzymał dzięki poparciu Kanta katedrę filozofii w Jenie. Zajmował ją przez lat pięć, a utracił za artykuł, w którym dopatrzono się ateizmu. Do tekstu.. | | |
Problematyka wolności w filozofii Tadeusza Kotarbińskiego
Małgorzata B. Jakubiak (26-06-2014) | | Omawiając materializm mechanistyczny Kotarbiński stwierdza, że mechaniści "nierównomiernie" traktują zdarzenia psychiczne i fizyczne. Ta "nierównomierność" polegać ma na tym, że procesy psychiczne uzależniają oni od wcześniejszych procesów. Jest to strona pozytywna ich poglądów. Procesy fizyczne natomiast, wedle nich, w niczym nie są zależne od procesów psychicznych. Jest to strona negatywna ich poglądów. A zatem - jak powiada Kotarbiński - wedle mechanistów uczucia, wyobrażenia, potrzeby psychiczne są spowodowane zdarzeniami fizjologicznymi, cielesnymi, np. przemianami energetycznymi zachodzącymi w tkance nerwowej. Cóż razi w tych opiniach obrońcę doniosłości procesów psychicznych w ogóle, a woli w szczególności? - pyta Kotarbiński i natychmiast odpowiada - razi go (...) ta teza o zbędności postanowienia. Do tekstu.. | | |
Symboliczne zwierzęta i filozoficzna zwierzęcość Friedricha Nietzschego
Paulina Jaszczerska-Urbańczyk (14-06-2014) | | Tako rzecze Zaratustra jest na tyle bogate w bohaterów zwierzęcych, że Olga Kłosiewicz postanowiła poświęcić im książkę Zwierzęta Zaratustry. Choć filozofia Nietzschego próbuje oddzielić zwierzę od człowieka, pokazując je jako wcześniejsze, przezwyciężone i obecnie napawające pogardą stadium ewolucji, to zwierzęta są przekornie bliskimi towarzyszami podróży wielkiego nauczyciela nadczłowieka, Zaratustry. Do tekstu.. | | |
Ołtarz sztuki profesora Bambi
Ziemowit Ciuraj (16-05-2014) | | Jest takie popularne powiedzenie: wpuść małpę do biura, to atrament wypije. Jest ono wyjątkowo i boleśnie prawdziwe, jeśli jako biuro potraktujemy filozofię, do której wdarła się religia. Wiedza, często bardzo głęboka i brzemienna w praktyczne skutki, stosowana nie dla ludzi ale często przeciwko nim, nie dla rozwoju myśli ale dla jej gaszenia, nie dla zysków "duchowych", ale materialnych, staje się przekleństwem. Historia Europy jest pełna tragicznych dowodów prawdziwości tej opinii. Arystotelizm stał się poniekąd paliwem dla ognia tej groteski filozoficznej, którą pozwalam sobie poddać pod krytyczny osąd Czytelników. Do tekstu.. | | |
Cynizm wczoraj i dziś
Adam Pawłowski (19-02-2014) | | Filozofia cyników stanowi niewyczerpane źródło odwołań literackich, a jej wybrane treści są upowszechniane przez kulturę masową. Mając na celu dokonanie skromnej charakterystyki ukażę w swej pracy proces kształtowania się tejże myśli od początków kynizmu, aż do VI wieku naszej ery, oraz bardziej prostolinijnie ujęcie tego zagadnienia we współczesnym wydaniu - ukonstytuowanym dorobkiem oświecenia i Diderot'owskiego opus vitae. Postaram się prześledzić tę ewolucję pojęcia cynizmu - nie tylko, na drodze semantycznej, ale wraz z całą niesioną przezeń strukturą światopoglądową. W swej pragenezie cynizm pojmowany był jako skrajna postawa bolesnej szczerości o człowieku instruującej go do życia zgodnego z prawami natury. Do tekstu.. | | |
Eutyfron Platona – analiza zjawiska religijności
Michał Gadziński (05-01-2014) | | Jednym z wczesnych dialogów Platona jest Eutyfron. Głównym jego tematem jest natura pobożności, a występują w nim Sokrates oraz tytułowy Eutyfron, człowiek posiadający dużą wiedzę na tematy religijne, najprawdopodobniej kapłan. Obaj zdążają do Aten, aby stanąć przed sądem. Sokrates udaje się na swój własny proces, na którym to wygłosi sławną Obronę. Mentor Platona oskarżony został bowiem, przez mało znanego Meletosa, działającego najpewniej na czyjeś zlecenie, o psucie młodzieży i uznany za zagrożenie dla ateńskiego porządku publicznego. Do tekstu.. | | |
Wolność w perspektywie kapitału społeczno-kulturowego
Jerzy Kolarzowski (29-12-2013) | | Jak wykazał Erich Fromm, wolność osobista istnieje naprawdę tylko w przypadku, kiedy człowiek niezależnie od zewnętrznych autorytetów potrafi określić siebie wobec innych oraz samodzielnie podejmuje świadome decyzje. Fundamentalnym czynnikiem nie jest w tym przypadku wolność pozytywna, ale negatywna - akt nieposłuszeństwa jako akt wolności jest początkiem rozumu. Skłonność człowieka do buntu wobec narzuconych mu, w myśl jakiejś ideologii, wzorów postępowania pozwala na ich przełamanie, które stanowi wyzwolenie rozumu. Do tekstu.. | | |
Czas starzenia, cierpienia, śmierci
Włodzimierz Nikitenko (27-12-2013) | | Współczesny człowiek coraz bardziej nie liczy się jako jednostka ludzka, a więc zdolna; myśląca; kreatywna; z zainteresowaniami i uzdolnieniami; a więc przeżywająca głęboko otaczającą go Naturę. Coraz bardziej gubimy humanizację życia, stając się zawistni, zaborczy i antyspołeczni, prześcigając się w kreowaniu dziwności tego świata jako obowiązującej powszechnie normy, co w konsekwencji prowadzi do rozpadu grup społecznych Do tekstu.. | | |
Motłoch a tłum w „Psychologii tłumu” Le Bona
Agata Sochaczewska (11-03-2011) | | Statystyka wykazuje, dowodzi Le Bon, że "najwięksi burzyciele porządku społecznego - anarchiści - pochodzą często spośród najzdolniejszych uczniów"; nie ma też Le Bon wątpliwości, że wiele utalentowanych osób schodzi przez oświatę na "najrozmaitsze rozdroża" z wielką szkodą dla "rozwoju cywilizacji swego narodu". Skłania się także do opinii, że oświata i szerząca się umiejętność czytania są odpowiedzialne za rosnąca liczbę przestępstw. Do tekstu.. | | |
O końskości niektórych okularów filozofii
Jerzy Drewnowski (22-12-2010) | | Że filozofia, jak końskie okulary, zawęża horyzonty na wielu polach, nie wypada mówić człowiekowi dobrze wychowanemu. Że jest tak jednak rzeczywiście, przykładów mamy tyle, iż mogą być materiałem do setek prac doktorskich: filozoficzne obrazy tak zwanej natury ludzkiej, zawężone do granic bałamuctwa, unaoczniają tę prawidłowość w sposób szczególnie wyrazisty. Do tekstu.. | | |
Umiłowanie mądrości
Maria Szulska-Stęplowska (09-12-2010) | | Właściwie można by rzec, że wszystko zaczęło się od pewnego Greka. Tak przynajmniej twierdzą historycy. Jednak gdyby się uprzeć, to za winowajcę, a raczej winowajczynię, można by uznać piękność o imieniu Ciekawość. Owa zdrajczyni zwiodła wspomnianego Greka, wkładając mu w usta pytanie, które z pokolenia na pokolenie jest przekazywane po dziś dzień. Pytanie oficjalnie dotyczyło natury bytu, de facto była to jednak wojna wypowiedziana dogmatom, pytaniom na które odpowiedź mógł znać tylko Bóg. Tak właśnie narodziła się filozofia, córka ciekawości. Do tekstu.. | | |
Lubię filozofię
Stanisław Pietrzyk (12-11-2010) | | Zakładając, że był
jakiś początek, jakaś pierwsza przyczyna, która nie była skutkiem,
nieskończoność czasu i przestrzeni przed pierwszym skutkiem wypełnić
musielibyśmy tą właśnie przyczyną sprawczą, której w pewnym momencie zachciało
się zainicjować pierwszy skutek. Jeśli Wszechświat jest nieskończony, to
nieskończona jest również wypełniająca go ilość znanej i nieznanej nam materii.
Stąd wniosek, że przyczyna jest również materią wypełniającą nieskończoność. Do tekstu.. | | |
Niepewność ludzkiej egzystencji, a Bóg u Blaise’a Pascala
Adrian Gajewski (25-07-2010) | | Gdzieś pomiędzy waporami w kroplach krwi roztocza a nieskończonością
światów przyszło żyć - według Blaise'a Pascala - człowiekowi. Wydaje się, że
jest to, prawda. W dodatku dość oczywista. Posiadamy przecież coraz większą
wiedzę o najmniejszych żyjątkach zamieszkujących Ziemię, mamy też świadomość
ogromu wszechświata ilekroć spoglądamy w niebo, chociaż na dłuższą metę nie
przywiązujemy do tego większej wagi. Do tekstu.. | | |
Traktat i Dociekania - dwa oblicza tej samej filozofii Wittgensteina
Kinga Jedynak (20-06-2010) | | Dokonania Ludwiga Wittgensteina przysparzają współczesnej filozofii tyle samo
dylematów co powodów do dumy. Najbardziej problematycznym wątkiem dotyczącym jego filozoficznej działalności
jest relacja między Traktatem logiczno- filozoficznym a Dociekaniami
filozoficznymi. Mimo wzrastającej liczby publikacji poruszających ten temat, w świadomości wielu
polskich filozofów wciąż króluje rozpropagowana przez prof. Bogusława
Wolniewicza opinia o niewspółmierności dwóch czołowych dzieł austriackiego
geniusza. Do tekstu.. | | |
Czy istnieją pytania filozoficzne?
Bohdan Chwedeńczuk (08-06-2010) | | Filozofia jest poniżej progu wymagań nakładanych przez dzisiejszą kulturę poznawczą. Zaczynam tę wojowniczą diagnozę od odczucia. Mnie w każdym razie od dawna nie opuszcza odczucie niższości poznawczej filozofii względem nauki, lecz nie tylko - precz z postrachem scjentyzmu! - bo też względem zdrowego rozsądku, myśli technicznej, literatury pięknej (nie bez kozery pewien filozof uznaje Lema i Miłosza za najwybitniejszych współczesnych filozofów polskich). Źródła zaś niższości poznawczej filozofii upatruję w stanie jej parku problemowego, czyli uruchamiającego myśl filozoficzną zespołu pytań. Do tekstu.. | | |
Materialistyczna teoria odbicia
Daniel Krzewiński (22-02-2010) | | Materializm nie traktuje ,,odbicia" jako zwykłej kopii w umyśle
ludzkim umieszczonych przed człowiekiem przedmiotów, jak ma to miejsce w wypadku
odbicia w lustrze czy na zdjęciu. Słowa 'odbicie' nie należy rozumieć w czysto
fizycznym sensie. Dzieje się to wraz z dokonywaną przez mój umysł pojęciową
analizą odbijanego przez siatkówkę przedmiotu. Podmiot zaczyna przy pomocy
szeregu pojęć i kategorii dotychczas posiadanej wiedzy o podobnych przedmiotach
i ich właściwościach, oraz o ich znaczeniu dla życia, nabytych w życiowym
doświadczeniu i przekazanych przez kulturę ,,odtwarzać ten przedmiot duchowo",
najpierw w postaci określonego przedstawienia, a następnie intelektualnego
poglądu na jego temat. Im czynności te są sprawniejsze, w im większym stopniu
uczestniczy w tym procesie nagromadzona przez doświadczenie i naukę wiedza o
podobnych przedmiotach, tym więcej człowiek dostrzega w przedmiocie niż inne
osobniki ze świata zwierzęcego. Do tekstu.. | | |
Pascalowska: Wiekuista cisza tych nieskończonych przestrzeni
Łukasz Kubasiewicz (18-02-2010) | | Dzisiejszy człowiek, mimo iż zyskuje coraz większą świadomość praw
rządzących wszechświatem, wciąż, z mniej lub bardziej przemyślanych powodów,
poddaje się wkodowanemu w geny przekonaniu o istnieniu wyższych,
nadprzyrodzonych sił. Ludzka natura pozwala, by mimo braku dowodów, można było
zwyczajnie chcieć wierzyć, i poprzez owo chcenie, naprawdę odczuwać jakąś
wyższą, duchową więź z Bogiem. Tak jednak jak ja chciałbym by czytającej moje
słowa osobie, towarzyszyła w tej niewdzięcznej czynności melodia, którą słyszę
spoglądając w piękno znaczących niebo gwiazd Drogi Mlecznej, co zweryfikuje na
niekorzyść moich chęci natura, tak chciałbym również by zweryfikowała ona w
każdym z ludzi hamującą jego rozwój wiarę, przynajmniej tę w najprostszej
formie, przyjmowaną na słowo, zanieczyszczoną domieszkami pozbawionej dobra,
właściwej wszelkim świętym księgom, pseudo-moralności. Do tekstu.. | | |
Filozofia neopozytywizmu
Daniel Krzewiński (17-02-2010) | | Filozofia
neopozytywizmu jest szczególnym poglądem na poznanie i filozofię, a także na
zespół postulatów na temat sposobu uprawiania nauki. Jej korzenie sięgają do starożytności
(Protagoras, epikurejczycy), jednak za głównych jej prekursorów uważa się
G. Berkeleya, D. Hume'a, J. St. Milla, E. Macha i R. Avenariusa. W niektórych
kwestiach neopozytywiści XX w. tylko częściowo zmienili rezultaty, do jakich
doszli angielscy empiryści XVIII w.. Ogólne założenia i nastawienie badawcze
neopozytywistów wywarły duży wpływ na rozwój polskiej filozofii okresu
międzywojennego, a w konsekwencji także na lata powojenne. Do tekstu.. | | |
Filozofia neotomizmu
Daniel Krzewiński (06-02-2010) | | Doktryny teologiczne wydają się oderwane od ludzkiego doświadczenia. W świetle
tego, co wiemy dziś na temat chemicznej mikrostruktury żywej materii,
rozróżnianie duszy roślinnej i zwierzęcej, obok nieśmiertelnej duszy ludzkiej
pozbawione jest całkowicie uzasadnienia. Według neotomistów ewolucję gatunków
można wprawdzie przyjmować, ale zawsze trzeba mieć na uwadze fakt podstawowy,
tzn. to, że kieruje nią boskie przewidywanie. Wielu tomistów zdaje sobie jednak
sprawę z tego, że nie można odrzucić teorii względności, teorii kwantów,
cybernetyki czy kosmologii bez narażenia się na całkowite zerwanie z
nagromadzoną wiedzą o świecie. Stąd też, jak sądzę, bierze się w kręgach teologicznych
skłonność do takiej interpretacji osiągnięć współczesnej nauki, aby jej sądy
dały się przedstawić jako zgodne z "niezmienną" wiarą chrześcijańską. Do tekstu.. | | |
Teoria estetyczna Romana Ingardena
Daniel Krzewiński (23-01-2010) | | Estetyka Ingardena to czysto opisowa teoria dzieła sztuki, a także teoria
wartości estetycznych. Opis fenomenologiczny nie jest opisem rzeczywistych dzieł
sztuki, ale jedynie czystych możliwości teoretycznych. Jest to ,,ontologia opisowa". Człowiek na gruncie fenomenologii,
jest człowiekiem abstrakcyjnym, ponieważ fenomenologia traktuje go przede
wszystkim jako podmiot myślenia teoretycznego. Ważne i godne uwagi jest na pewno
precyzyjne odróżnienie przez Ingardena dzieła sztuki od jego konkretyzacji
estetycznej, czy też wyjaśnienie, że sądy wartościujące nie odnoszą się do
samego dzieła sztuki, lecz właśnie do owej konkretyzacji. Do tekstu.. | | |
Uwagi o kantowskiej koncepcji zła radykalnego
Ewelina Grambor (23-01-2010) | | Niezaprzeczalna realność zła stanowi
zagadkę od wielu tysięcy lat. Zło wymusza na ludziach odpowiedź, na co najmniej
dwa pytania: egzystencjalne - Skąd pochodzi zło? Oraz drugie etyczne - Jak
wygrać ze złem? Interesuje to zarówno każdego pospolitego człowieka jak i, a
właściwie w szczególności, filozofów, którzy dążyli i wciąż dążą do zgłębienia
natury ludzkiej. Jest to istotne z uwagi na fakt, że zło moralne
pochodzi tylko i wyłącznie od człowieka, nie ma zła moralnego poza nim - zarówno
je czyni, jak i go doświadcza ze strony innych. Do tekstu.. | | |
Czy Bóg jest tylko czy aż gwarantem prawdziwości poznania?
Ewelina Grambor (14-01-2010) | | Nową jakość w rozważaniach na temat transcendencji przyniosło ze sobą średniowiecze i oczywiście religia chrześcijańska. Na ich gruncie Bóg jest zasadą wszechrzeczy, stwórcą, ostateczną racją istnienia wszystkiego, poza tym dobrym, miłującym swoje dzieci Ojcem. Mimo, że Jego istnienie niby potwierdza Pismo Święte, szukano dowodów. Św. Augustyn, św. Anzelm i św. Tomasz nie ustawali w ich formułowaniu. Miały one - bądź - charakter aprioryczny bądź aposterioryczny. Niemniej, Jego istnienie było uważane za niepodważalne, wiara była silniejsza niż rozum, który niejednokrotnie wątpił w prawdziwość słów zawartych w Biblii. Do tekstu.. | | |
Filozofia na mroczne czasy
Jerzy Drewnowski (21-12-2009) | | Od samych swoich początków filozofia szczyci się koncentracją uwagi na problemach ogólnych i zarazem dla człowieka najważniejszych, a przynajmniej szczególnie dla niego ważnych. Nie darmo w centrum uwagi filozofów przez wiele stuleci pozostawał on sam, czyli właśnie człowiek, w swych relacjach do społeczeństwa. Tak też jest rozumiana filozofia w poniższym szkicu - przede wszystkim jako teoretyczna i praktyczna wiedza o najistotniejszych sprawach ludzkich i społecznych w najogólniejszym ujęciu. Nietrudno jednak zauważyć, że także, a może nawet szczególnie, przy takim jej pojmowaniu filozofowie względnie rzadko odpowiadają rozbudzanym przez siebie oczekiwaniom. Wykazując w rzeczywistości dość silną skłonność do fikcji i bałamuctwa, a zarazem do pomijania zagadnień dla ludzkiego bytu podstawowych, usprawiedliwiają surową ocenę, iż samoświadomość filozofii jest w wielkiej mierze zawyżona. Do tekstu.. | | |
Materia a świadomość
Daniel Krzewiński (11-11-2009) | | Od długiego już
czasu ludzie zdają sobie sprawę z tego, że działalność psychiczna łączy się z
systemem nerwowym, w szczególności zaś z mózgiem. Co ważne uznawali to również
spirytualiści, utrzymując jednak, że właściwy podmiot świadomości stanowi dusza,
mózg zaś jest tylko narzędziem, którym dusza się posługuje. W przeciwieństwie do
spirytualistów, materialiści twierdzili zawsze, że mózg jest podmiotem myślenia.
Aby spór ten rozstrzygnąć, należało zająć się badaniem mózgu i procesów w nim
zachodzącym. Do tekstu.. | | |
Pojęcie nonsensu i jego koncepcje
Tomasz Pawlik (10-11-2009) | | Mówimy o bezsensownej sytuacji, absurdalnej decyzji, zastanawiamy się
nad bezsensownością świata jaki nas otacza. Skoro słowo to na dobre zagościło w
powszechnej mowie, nasuwa się pytanie co kryje w sobie wyraz nonsens, gdzie
należy doszukiwać się jego korzeni? Początki nonsensu, odnajdujemy w krótkim
sformułowaniu, nie rozumiem. Zbiór wszystkich zdań mogę podzielić na te, które
są dla mnie zrozumiałe i na te, których nie rozumiem. Stwierdzenia nie rozumiem
nie można jednak traktować na równi, z pojęciem nonsensu. Do tekstu.. | | |
Materializm a spirytualizm
Daniel Krzewiński (30-10-2009) | | Człowiek,
który pragnie zrozumieć otaczający go świat, staje przed bardzo ważnym
problemem, a mianowicie, czy materialny świat, składający się z rzeczy dostępnych
nam bezpośrednio i oddziałujących na nasze zmysły, jest jedyną rzeczywistością,
czy też jak twierdzą niektórzy, poza nią znajduje się inna niematerialna
rzeczywistość, coś ukrytego i niedostępnego dla wzroku i słuchu, w dodatku
rzeczywistość ta jest zupełnie odmienna od przedmiotów jakie obserwujemy w życiu
codziennym. Do tekstu.. | | |
Heraklit z Efezu
Daniel Krzewiński (27-10-2009) | | Ogromną sławą
cieszy się przypisywane Heraklitowi powiedzenie: ,,wszystko płynie".
Stwierdzenie ogólnej płynności rzeczy, oraz zmienności zjawisk, jest zasadniczym
elementem poglądu Heraklita. Wszystko płynie, wszystko się zmienia, nie ma nic
stałego. Dla wyrażenia tej myśli Heraklit ucieka się do obrazowego porównania
ulegającego zmianom wszechświata, z płynącą rzeką. Ruch jest właściwy
wszystkiemu co istnieje. Cała natura bez przerwy zmienia swój stan. Do tekstu.. | | |
Przegląd archiwum streszczeń
|
 |
